Budżet partycypacyjny
| Do czego pasuje? | ustalenie priorytetów inwestycji lub dokładnej listy wydatków w ramach budżetu określonej instytucji (często dotyczy to tylko jednej z dziedzin wewnątrz budżetu, np. infrastruktury) |
| Ile trwa? | w zależności od założeń: może być jednodniowym wydarzeniem lub ciągiem działań w ramach danej społeczności |
| Czego wymaga? | ▪ zapewnienia odpowiedniego lokalu ▪ poświęcenia odpowiedniej ilości czasu na przeprowadzenie spotkań ▪ całościowe koszty zależą od skali przedsięwzięcia |
| Czego potrzebuje? | osób przygotowanych do prowadzenia spotkań z mieszkańcami |
| Kto może partycypować? | liczba uczestników zależy od skali przedsięwzięcia; istotne jest dotarcie do jak największej liczby mieszkańców danego terenu |
Opis techniki
Budżet partycypacyjny jest specyficzną metodą służącą zaangażowaniu ludzi do współtworzenia budżetu związanego z obszarem, który dotyczy ich bezpośrednio. Skala przedsięwzięcia może być bardzo różna: od ustalania budżetu całego miasta i jego priorytetów, po stworzenie listy i hierarchii wydatków wewnątrz jakiejś instytucji lub programu dotyczącego konkretnej grupy osób. Przebieg całego spotkania również zależy od jego wielkości. W przypadku dużych spotkań dotyczących tworzenia budżetu dla sporego obszaru często osobami bezpośrednio podejmującymi decyzje są reprezentacji poszczególnych grup obywateli. Z kolei gdy zakres działań jest niewielki w procesie biorą udział wszystkie osoby bezpośrednio zaangażowane w sprawę. Proces zakłada kilka etapów. Pierwszym z nich jest zapoznanie się przez uczestników ze wszystkimi dziedzinami, które budżet obejmuje (dzieje się to między innymi poprzez możliwość zadawania pytań odpowiednim ekspertom lub urzędnikom). Następnie poprzez mechanizm głosowania uczestnicy hierarchizują dyskutowane kategorie i wybierają te, którym nadawany jest najwyższy priorytet.
Oprócz bezpośredniego skutku takich działań partycypacyjnych, jakim jest adekwatne do rzeczywistych potrzeb rozdzielenie ograniczonych środków finansowych, stosowanie tej techniki przynosi również inne, długofalowe rezultaty. Jednym z nich jest budowanie zaufania do władz lokalnych, poczucia przejrzystości podejmowanych decyzji oraz tworzenie legitymizacji dla dalszych działań związanych z wydatkami.
Metoda budżetu partycypacyjnego po raz pierwszy została zastosowana w publikacji Rafała Górskiego pt. „Przewodnik po demokracji uczestniczącej”.
Ciekawym przykładem wykorzystania tej metody jest także podział środków pochodzących z Safer Communities Partnership and Scarborough Borough Council i The North Yorkshire Police Authorit w Eastfield (Wielka Brytania).
Polskim przykładem zastosowania tej techniki w „mikro-skali” jest projekt „Dwa bieguny – różne krańce miasta, różni obywatele” realizowany przez Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS z Rybnika.
Zapraszamy też do obejrzenia filmu (z polskimi napisami) podsumowującego projekt „Your Voice, Your Choice”, w ramach którego mieszkańcy walijskiego miasteczka Blaenau Gwent decydowali o przyznaniu środków na realizację projektów aktywizujących ich lokalną społeczność. Projekt był częścią pilotażowego programu rządu brytyjskiego na rzecz promocji budżetu partycypacyjnego na poziomie gmin. Film zamieszczamy dzięki uprzejmości brytyjskiego Home Office.
Więcej informacji można znaleźć na stronie poświęconej budżetom partycypacyjnym w Polsce.
