Techniki

Ankieta internetowa

Ankieta pozwalająca zebrać bardziej szczegółowe informacje na temat potrzeb i opinii.

Cel	zebranie bardziej szczegółowych informacji na temat potrzeb i opinii mieszkańców
Format	ankieta on-line
Uczestnicy	potencjalnie wszyscy mieszkańcy obszaru i interesariusze z dostępem do internetu
Czas trwania	1 tydzień – 1 miesiąc na przeprowadzenie badania, jedna ankieta – wypełnienie ok. 15-45 minut
Koszt	niski
Zasoby osobowe	osoba przygotowująca kwestionariusz i umieszczająca go w internecie, osoba opracowująca dane
Zalety, zastosowanie	umożliwia zadanie konkretnych, nawet złożonych pytań i uzyskanie ilościowych danych, które można przedstawić w postaci statystyk umożliwia dotarcie do szerokiej grupy odbiorców, zapewniając uczestnikom wygodę i łatwość wzięcia udziału w konsultacjach badacz i badany (respondent) nie mają ze sobą bezpośredniego kontaktu, co uniemożliwia kontrolę próby badawczej, ale zwiększa prawdopodobieństwo uzyskania prawdziwych i szczerych odpowiedzi niewskazana jest do pozyskania informacji od osób starszych czy wykluczonych społecznie sprawdza się, gdy temat jest ważny dla badanej społeczności i angażuje ją do działania narzędzie dobre do uzupełnienia odpowiedzi uzyskanych w sondażu ulicznym
Szczególne wymagania	umiejętne przygotowanie kwestionariusza – pytań i sposobu udzielania odpowiedzi (skale, kafeterie itd.) określenie i skuteczne zachęcenie do udziału w badaniu tych grup, których odpowiedzi są kluczowe, cenne lub grup, które zakładamy, że mogą nie wziąć – a powinny – udziału w ankiecie

Opis techniki

Podobnie jak sondaż uliczny i wywiad kwestionariuszowy, ankieta internetowa to podstawowe narzędzie diagnostyczne. Prowadzącego konsultacje i szukającego najlepszych rozwiązań przestrzennych, wyniki badania ankietowego mają wyposażyć w najlepszą z możliwych dostępnych dawkę wiedzy, co szczegółowych preferencjach społeczności, którą badamy – jej opiniach, pomysłach, potrzebach.

Posłużenie się narzędziami on-line pozwala: dotrzeć do większej liczby obywateli szybciej, łatwiej i taniej niż w przypadku tradycyjnych badań ankietowych. Badania mogą również służyć informowaniu obywateli o innych dostępnych możliwościach partycypacji. Po udzieleniu odpowiedzi respondenci mogą otrzymać zestaw linków do różnych narzędzi, które opisujemy w tym raporcie.

Ankiety trafiają do respondentów po sieciach społecznościowych – szczególnie te internetowe zataczają kręgi od internauty do internauty, poprzez konkretne miejsca w sieci, gromadzące użytkowników o szczególnych, podobnych cechach. Dlatego mechanizm wypełniania takiej ankiety przez kolejnych respondentów nazywany jest kulą śniegową. Taki mechanizm używany jest w przypadkach kiedy trudno dotrzeć do jakiejś konkretnej grupy wyróżniającej się jedną lub kilkoma cechami. Jest też prostszy i dużo tańszy do zastosowania niż statystyczny dobór celowy lub losowy. Należy jednak pamiętać o jego ograniczeniach i wychodzić im naprzeciw uzupełniając wiedzę zebraną w ten sposób, wiedzą pochodzącą z użycia innych narzędzi. Chociażby sondażu ulicznego lub wywiadów kwestionariuszowych.

Ankiety on-line to nie to samo, co w pełni naukowe badania opinii publicznej, chyba że podczas ich tworzenia uwzględniono inne elementy tradycyjnych badań, np. losowy dobór uczestników. Podobnie jak w przypadku konwencjonalnych badań ankietowych, sposób formułowania pytań wpływa na kształt udzielanych odpowiedzi. Podczas konstruowania ankiety możemy dodać pytania służące zbieraniu danych demograficznych, które nakreślą lepszy obraz grupy respondentów i tego, jak dalece jest ona reprezentatywna dla całej społeczności. Jednak bez względu na zgromadzone dane ten rodzaj badania zawsze prowadzi do nadreprezentacji dobrze poinformowanych, aktywnych obywateli i niedoreprezentowania grup, które są aktualnie mniej zaangażowane w sprawy publiczne.

Wyzwaniem jest więc dobre przygotowanie pytań kwestionariusza, pokazujących wagę podejmowanego tematu i angażujących respondentów, sposób dotarcia do osób i grup, na których odpowiedziach i opiniach najbardziej nam zależy i rozstrzygnięcie kwestii reprezentatywności prowadzonego badania.

Warto zastanowić się więc zatem, do kogo i jak trafi nasza ankieta. Czy wywieszenie informacji ma stronie www gminy/miasta jest wystarczające? A może warto zainteresować sprawą lokalne media, informować o ankiecie przy innych nadążających się okazjach, niekoniecznie związanych z prowadzonym procesem. Pamiętając o sposobie dotarcia do tych, na których opinii nam zależy ankietę internetową można wspomagać dla wybranych grup dodatkowych narzędziami, tak jak na przykład w tej historii:

Ankiety zostały przygotowane przez doświadczonych ekspertów, specjalizującej się w tego typu przedsięwzięciach. Ankiety były anonimowe. Chodziło o poznanie potrzeb i problemów związanych z dostępnością przestrzeni w Valdemoro. Ważna też była ocena sytuacji, ustalenie hierarchii potrzeb, ich znaczenia i określenie terminów realizacji. Ankietę – zgodnie z instrukcją – mógł wypełnić członek rodziny, jeżeli osoba objęta badaniem z powodu niepełnosprawności nie była w stanie samodzielnie tego zrobić.

Zgodnie z przyjętymi założeniami, aby zapewnić reprezentatywność badania, grupę 150 osób wybrano losowo z bazy danych wydziału opieki społecznej urzędu miasta. Aby zagwarantować dużą liczbę odpowiedzi, nawiązano z nimi kontakt telefoniczny, potwierdzając adresy i informując o wysłaniu ankiety. W czasie pierwszego kontaktu telefonicznego wiele osób zastąpiono innymi, ponieważ – mimo licznych prób – nie udało się skontaktować z pierwotnie wybranymi albo okazało się, że nie będzie ich akurat w domu (zaczynały się wakacje). Osoby te zastąpiono innymi, wybranymi losowo, które potwierdziły udział w ankiecie.

Albo w tej historii:

Konsultacje społeczne koncentrowały się na zbieraniu ocen wypracowanych już propozycji, w związku z czym skupiono się na tym, by umożliwić jak największej liczbie osób zapoznanie się z konsultowanym dokumentem i wyrażenie zdania poprzez wypełnienie dołączonego kwestionariusza.

Kwestionariusz (ankietę) można było wypełnić on-line lub odręcznie i odesłać na podany adres. Można było również zadzwonić na bezpłatną infolinię i nagrać wypowiedź na skrzynce pocztowej, napisać list lub e-mail z komentarzem. Podczas konsultacji terenowych była też możliwość nagrania wypowiedzi w kabinie wideo.

Dobierając uczestników badania – respondentów (podobnie zresztą, jak w momencie dobierania uczestników całego procesu konsultacyjnego) dobrze zastanowić się, jak sposoby dotarcia dobierać do ograniczeń tych, którzy wezmą lub nie udział w naszych badaniach i wydarzeniach. Oto jeden z bardziej przystępnych sposobów analizy:

Jeżeli chodzi o reprezentatywność badania ankietowego, szczególnie realizowanego w internecie, czyli najprawdopodobniej metodą kuli śniegowej, trzeba zadań sobie pytanie, czy jest konieczne jej zachowanie. W większości przypadków jest to niemożliwe. Więc analizując wyniki nie powinniśmy stawiać wniosków, że XX% mieszkańców danego obszaru na podstawie przeprowadzonej ankiety twierdzi że YY. Możemy mówić o zauważonych prawidłowościach, które poddamy dyskusji w dalszych częściach konsultacji. Jeżeli zależy nam jednak na opinii reprezentatywnej, zapoznajmy się z podstawami projektowania ankiet w takim właśnie celu – np. tutaj: Partycypacja publiczna krok po kroku, s. 29.

Przykładowe narzędzia on-line:

SurveyMonkey, darmowy dostęp do podstawowych funkcji: www.surveymonkey.com
SurveyConsole, darmowy dostęp do podstawowych funkcji: www.surveyconsole.com

Przebieg

Przygotowanie kwestionariusza
Pilotaż kwestionariusza
Rekrutacja respondentów / realizacja badania
Opracowanie i upublicznienie wyników

Przykłady zastosowania:

– Wielka Brytania, opieka zdrowotna dla północno-wschodniego Londynu