Narady wiejskie o klimacie (Klimatyczny Sąd Obywatelski w Stevens County)

Narady wiejskie o klimacie (eng. Rural Climate Dialogues) to czteroletni program narad obywatelskich i innych procesów partycypacyjnych dotyczących zapobieganiu i adaptacji do zmiany klimatu na obszarach wiejskich w Minnesocie w Stanach Zjednoczonych. Ich głównym elementem był Klimatyczny Sąd Obywatelski w Stevens County (eng. Morris Area Climate Dialogue, Stevens County).

Spis treści

1. Esencja projektu
2. Kontekst
3. Opis procesu
4. Efekt
5. Wyzwania
6. Źródła

Esencja projektu

Kontekst

Ekstremalne zjawiska pogodowe i stale wzrastająca średnia temperatura roczna w Morris w Minnesocie popchnęła lokalną społeczność i jej przedstawiciel(k)i do ponownego przemyślenia odporności miejscowości w na zmiany klimatu. Dla inicjatorów i organizatorów procesu (tj. Centrum Jeffersona i Instytutu na rzecz Polityki Rolniczej i Handlowej) było jasne, że mieszkańcy i mieszkanki Morris powinni być zaangażowani w opracowywanie miejskiego klimatycznego planu adaptacyjnego. 

Organizatorzy procesu wyszli z założenia, że to społeczności rolnicze i wiejskie są najbardziej narażone na negatywne skutki kryzysu klimatycznego – przede wszystkim na susze, powodzie i tornada. Co istotne, zdecydowana większość planów określających cele klimatyczne państw świata opiera się na rozwoju obszarów wiejskich – to tam przecież najczęściej planowane są inwestycje w zrównoważoną produkcję jedzenia i energii. Mimo tej ważkiej roli w walce z katastrofą klimatyczną, którą odgrywają społeczności wiejskie, ich głos jest często pomijany w szerokim dyskursie na temat polityki klimatycznej. Stąd pomysł, żeby w proces o tematyce klimatycznej włączyć właśnie społeczności wiejskie i rolnicze. 

Opis procesu

Proces Narad wiejskich o klimacie składał się z kilku osobnych elementów, z którego największym i najistotniejszym był Klimatyczny Sąd Obywatelski (więcej o założeniach metody sądu obywatelskiego przeczytasz na naszej stronie pod tym linkiem). Organizatorzy procesu zaangażowali w niego też  młodzież – to ona stanowiła grupę, do której skierowano pierwsze działanie w jego ramach. 

W maju 2014 roku szkoły w Stevens County odwiedzili eksperci i ekspertki, którzy przeprowadzili z uczniami i uczennicami zajęcia uświadamiające ich na temat kryzysu klimatycznego. Następnie uczniowie oraz uczennice dostarczyli swoim rodzinom ankiety, które umożliwiły określenie energetycznych potrzeb i wyzwań społeczności lokalnej. W szkołach zorganizowano również mini-narady obywatelskie, podczas których organizatorzy i eksperci/ekspertki rozmawiali z młodzieżą o tym, jak ich zdaniem powinien wyglądać plan adaptacyjny do zmian klimatu w ich okolicy. Uczniów i uczennice zaproszono także  do obserwowania Narad. 

Spośród mieszkańców i mieszkanek Stevens County wyłoniono reprezentatywną grupę piętnastu obywateli i obywatelek, którzy odpowiadali regionalnym wskaźnikom demograficznym. Narada trwała 3 dni, a uczestnikom i uczestniczkom zapewniono bezpłatne wyżywienie oraz zapłacono im 375$ za uczestnictwo w całym procesie. Pierwszego dnia uczestnicy i uczestniczki określili cele swojej pracy na następne dni, zdefiniowali na potrzeby dyskusji pojęcie ,,odpornej społeczności” i wzięli udział w pierwszych prezentacjach eksperckich. Drugi dzień był w całości poświęcony spotkaniom i warsztatom przeprowadzonym z udziałem różnych ekspertów z zakresu klimatu (w tym: klimatologami, rolnikami i specjalistami od finansów czy infrastruktury). Trzeciego dnia miały miejsce dyskusje uczestników i uczestniczek, służące określeniu  najważniejszych wyzwań, szans i celów w powstającym planie adaptacyjnym miasta do kryzysu klimatycznego.

Efekt procesu

Postanowienia uczestników i uczestniczek narady zostały zebrane  przez organizatorów w raporcie dostępnym pod tym linkiem. Osoby mieszkające w regionie szczególnie martwiły się rosnącymi cenami żywności i niską świadomością ich sąsiadów na temat klimatu, ale dostrzegały szansę na rozwijanie zrównoważonej gospodarki i energetyki dzięki lokalnym zasobom naturalnym i ludzkim (szczególnie: dzięki miejscowym ekspert(k)om). 

Organizatorzy procesu zwracają uwagę na rolę ,,ambasadorów” i “ambasadorek”, którą uzyskały osoby uczestniczące w procesie; po zakończonych naradach, paneliści i panelistki przekonani byli o obowiązku dzielenia się swoją wiedzą o kryzysie klimatycznym i zasobami z resztą społeczności. Co ważne, wiele z postanowień narad zostało zaimplementowanych przez samorząd, a sam proces został nominowany do prestiżowej nagrody ,,Environmental Initiative”. Stevens County do dziś przeprowadza zajęcia edukacji klimatycznej dla młodzieży i inwestuje w zakup zrównoważonej energetycznie infrastruktury miejskiej (na przykład ulicznego oświetlenia). Bardzo istotne jest też to, że organizatorzy nie ,,zostawili” społeczności samej sobie z wypracowanymi rekomendacjami – przez kolejne cztery lata nadzorowali ich wdrożenie i współpracowali przy tym z samorządem.

Wyzwania

Do procesu zostały zaproszone w dużej mierze osoby i tak już aktywne w swojej lokalnej społeczności – niewiele wysiłku wykonano, żeby włączyć do niego również osoby sceptyczne wobec polityki klimatycznej. Szczególnie w kwestiach tak kontrowersyjnych, jak polityka klimatyczna czy środowiskowa właśnie, należy pamiętać o tym, że szczególnie istotne jest włączenie do dialogu osób, które w innym wypadku nie są zainteresowane sprawą. Nie da się również ukryć, że Narady wiejskie o klimacie, jak każdy proces wieloletni, wymaga dużych zasobów czasowych, organizacyjnych i finansowych. Nadzorowanie wdrożenia rekomendacji w kolejnych latach jest kluczowym aspektem procesu – tylko wtedy można uznać, że faktycznie się powiódł.

Źródła

• Morris Area Climate Dialogue – Center for New Democratic Processes (cndp.us)
• Morris-Area-Climate-Dialogue-Final-Report.pdf (cndp.us)
• All Morris Area Community Actions – Center for New Democratic Processes (cndp.us)
• Morris Model | Sustainability | Morris, Minnesota
• Re-Engaging Americans in Climate Debate – Center for New Democratic Processes (cndp.us)
• Citizens’ Jury – Participedia
• Stevens County – Rural Dialogues

Tekst powstał w ramach projektu „Przestrzeń Praktyków Partycypacji” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.