Miejski Plan Komunikacji w Nymburku (Czechy)
Rok realizacji: 2011 - 2012Sukcesem Nymburku jest nie tylko wspólne stworzenie planu komunikacji oraz poprawa bezpieczeństwa i wygody pieszych, rowerzystów i kierowców, lecz także – a może przede wszystkim – zdobycie pierwszych szlifów we współpracy urzędników i mieszkańców. Jak w wielu innych miejscach na świecie, również tutaj szukano odpowiedzi na pytanie, jak zainteresować obywateli lokalnymi problemami komunikacyjnymi i zachęcić ich do wspólnej dyskusji na ten temat.
Spis treści
1. Esencja projektu
| Inicjatywa | Miejski Plan Komunikacji w Nymburku |
| Miejsce/czas | Nymburk, Czechy, czerwiec 2011–maj 2012 |
| Narzędzia | Badanie ankietowe, Spotkania konsultacyjne, Warsztaty konsultacyjne |
| Etapy | Diagnozowanie, Wyznaczanie priorytetów, planowanie działań |
| Kontakt | Markéta Tomčiková, specjalistka PR w Urzędzie Miasta Nymburk, e-mail: marketa.tomcikova@meu-nbk.cz |
2. Kontekst
Nymburk to niewielkie miasto powiatowe w środkowych Czechach położone nad rzeką Łabą, 53 km na wschód od Pragi. Liczy 14 tys. mieszkańców. Przez wiele lat podstawowym problemem związanym z transportem w mieście był tranzyt, który zniknął po wybudowaniu obwodnicy. Jednakże wraz ze wzrostem liczby samochodów i natężenia ruchu w mieście pojawiły się nowe problemy wymagające interwencji miejscowych władz. Wśród nich znalazł się m.in. niedobór miejsc parkingowych, zwłaszcza w centrum miasta. Wielu mieszkańców Nymburka, przede wszystkim dzieci i młodzież, porusza się po mieście na rowerach.
Nic więc dziwnego, że zwiększony ruch i wąskie ulice od jakiegoś czasu przyciągały uwagę włodarzy. Po wyborach samorządowych, które odbyły się w październiku 2010 r., nowa rada miasta powołała komisje tematyczne do rozwiązywania konkretnych problemów, w tym komisję ds. transportu.
W maju 2011 r. przedstawiciele miejskich władz wzięli udział w konferencji dotyczącej metod i narzędzi partycypacji publicznej – „Citizen and Town Hall: Conflict or Partnership”, zorganizowanej przez Agora Central Europe (Agora CE), czeską organizację pozarządową. Konferencja była częścią projektu Fostering Dialogue with Citizens as a Tool for Improving Public Administration at the Local Level – Transferring the Norvegian Experience (Wspieranie dialogu z obywatelami jako narzędzie doskonalenia administracji publicznej na poziomie lokalnym – transfer doświadczeń norweskich), realizowanego przez Agora CE z funduszy norweskich.
Podczas konferencji ogłoszono nabór miast zainteresowanych stworzeniem we współpracy z Agora CE wybranego dokumentu strategicznego z udziałem mieszkańców. W Nymburku planowano już wcześniej przygotowanie kompleksowego rozwiązania problemów komunikacyjnych, więc władze miasta wyraziły zainteresowanie udziałem w projekcie i chęć opracowania dokumentu porządkującego sprawy transportu – Miejskiego Planu Komunikacji.
Do swojego projektu Agora wybrała pięć miast, wśród nich Nymburk. Przedstawiciele tych miejscowości uczestniczyli w wizycie studyjnej w Oslo, podczas której poznali techniki i narzędzia partycypacji wykorzystywane przez tamtejsze władze lokalne.
3. Opis procesu
Dzięki udziałowi w konferencji i wizycie studyjnej urzędnicy miejscy zdobyli wiedzę na temat technik i narzędzi partycypacji oraz korzyści wynikających z zaproszenia obywateli do wspólnej pracy. Odbyło się dwudniowe seminarium, podczas którego przedstawiciele urzędu miasta (menedżer miasta, specjalistka ds. PR, kierownik komórki ds. mienia komunalnego), przy merytorycznym wsparciu ekspertów Agora CE przygotowali strategię włączania mieszkańców w tworzenie Miejskiego Planu Komunikacji.
W działaniach edukacyjnych prowadzonych przez Agora CE – konferencji, wizycie studyjnej, seminarium – ze strony miasta uczestniczyli: Jana Motejlková, menedżer miasta (City Manager) oraz Zdeněk Vocásek, wiceburmistrz, którego poparcie okazało się kluczowe dla przebiegu procesu.
Ponieważ spodziewano się, że zakres prac planistycznych będzie wymagał dużej wiedzy i specjalistycznego doświadczenia w zakresie projektowania transportu i ruchu pieszego, organizatorzy zaprosili do współpracy ekspertów. W przetargu wyłoniono firmę AF CityPlan specjalizującą się w tworzeniu planów komunikacji i transportu dla miast. Warunkiem współpracy było to, aby specjaliści uwzględnili w przygotowywanych planach propozycje i uwagi mieszkańców Nymburka, zbierane za pomocą ankiet oraz podczas spotkań organizowanych w trakcie procesu.
Pracownicy magistratu powołali dziesięcioosobowy komitet sterujący do nadzoru nad realizacją projektu. Do udziału w pracach komitetu zaproszono przedstawicieli lokalnych władz, urzędników miejskich, ekspertów ds. transportu, przedstawicieli policji oraz zainteresowanych mieszkańców. W jego pracach uczestniczył też przedstawiciel firmy AF CityPlan przygotowującej projekt planu. Komitet konsultował i decydował o kolejnych krokach przedsięwzięcia oraz metodach działania w trakcie tworzenia planu. Ze strony miasta proces koordynowały dwie osoby – Markéta Tomčiková, specjalistka ds. PR (w zakresie informacji i promocji), oraz Vlastimil Janda, kierownik komórki ds. mienia komunalnego. Pracowano przede wszystkim zdalnie: e-mailowo i telefonicznie, spotkania komitetu odbyły się jedynie trzy razy.
Kampania promocyjno-informacyjna w lokalnych mediach
Miejska specjalistka ds. PR odpowiadała za zaplanowanie i przeprowadzenie kampanii zachęcającej mieszkańców do udziału w procesie współtworzenia Miejskiego Planu Komunikacji.
Głównym medium przekazu był bezpłatny biuletyn miejski wydawany co miesiąc i dostarczany mieszkańcom do skrzynek pocztowych. To na jego łamach we wrześniu 2011 roku zamieszczono informację o planowanym procesie diagnozowania barier i proponowania rozwiązań wraz z harmonogramem i zaproszono mieszkańców do włączenia się w działania.
W październiku 2011 r. wraz z biuletynem trafiła do mieszkańców specjalna wkładka zawierająca ankietę dotyczącą głównych problemów w poruszaniu się po mieście (dokładny opis poniżej). W kolejnych numerach biuletynu pojawiały się zaproszenia na spotkania mieszkańców z urzędnikami i przedstawicielami firmy AF CityPlan oraz sprawozdania z tych spotkań. Lokalne gazety („Tygodnik Nymbursko”, „Nymbursky Deník”) i ogólnokrajowy „Dnes” także informowały o zbliżających się spotkaniach i relacjonowały wyniki badania ankietowego. Gazeta „Nymbursky Deník” animowała dyskusję na swoich stronach internetowych i przytaczała najciekawsze opinie. Na miejskich słupach ogłoszeniowych oraz w uczęszczanych miejscach (sklepy, urzędy, przychodnie) rozwieszano plakaty zapraszające na kolejne spotkania. Miejska specjalistka ds. PR rozdawała także ulotki na placu przed budynkiem urzędu miasta, udzielając jednocześnie zainteresowanym mieszkańcom informacji o procesie powstawania planu i możliwości włączenia się do prac. Na bieżąco aktualizowano też informacje na stronie internetowej miasta.
ETAP: diagnozowanie
Pierwszym krokiem do stworzenia planu było zebranie opinii mieszkańców na temat komunikacji w mieście.
NARZĘDZIE: Badanie ankietowe
Na podstawie materiałów przekazanych przez Agora CE oraz przy wsparciu eksperta z tej organizacji członkowie komitetu sterującego przygotowali kwestionariusz ankiety.
Pytania w kwestionariuszu były ogólne, jasno sformułowane, zamknięte. Chodziło raczej o to, by na tym etapie zmotywować mieszkańców Nymburka do zastanowienia się nad zagadnieniami związanymi z komunikacją, a nie stwarzać im możliwość przedstawienia żądań i zażaleń.
Ankieta została dołączona do bezpłatnego biuletynu miejskiego, dostarczanego do skrzynek pocztowych mieszkańców miasta. Biuletyn trafił do siedmiu tysięcy mieszkań. Nymburczycy mogli wypełnić kwestionariusz anonimowo i wrzucić go do jednej ze skrzynek umieszczonych w łatwo dostępnych punktach miasta, np. w budynkach urzędu miasta, szkołach, supermarketach itp. Osoby, które wyraziły zainteresowanie otrzymywaniem informacji o kolejnych etapach procesu wspólnego planowania, mogły podać swoje imię, nazwisko, adres pocztowy i/lub e-mailowy. Wersja on-line ankiety była dostępna na stronie internetowej miasta. Proces zbierania wypełnionych ankiet trwał trzy tygodnie.
Aby dodatkowo zmotywować do udziału w badaniu, wśród osób, które zostawiły dane kontaktowe, rozlosowano atrakcyjne nagrody, m.in. telefony komórkowe, chipy umożliwiające odnalezienie skradzionego roweru, bony na masaże lub zabiegi kosmetyczne itp. Sponsorami byli lokalni przedsiębiorcy, którzy w zamian za ufundowanie nagród otrzymali bezpłatną reklamę w biuletynie miejskim.
Kwestionariusz wypełniło około 300 mieszkańców, z czego około 100 zostawiło dane kontaktowe.
Mniej niż jedna trzecia respondentów uznała sytuację transportu drogowego w Nymburku za dobrą, ponad połowa oceniła ją jako złą, a co dziesiąty respondent uznał ją za krytyczną. Do najpilniejszych wskazanych przez respondentów obszarów problemowych, którymi magistrat powinien się zająć, należały: stan chodników, brak ścieżek rowerowych i bezpieczeństwo rowerzystów na drogach, niewystarczająca liczba miejsc parkingowych oraz zbyt rzadko kursujące pojazdy transportu miejskiego.
Jedną z istotnych grup systematycznie korzystających z transportu publicznego są uczniowie. Również ich opinie postanowiono wziąć pod uwagę, organizując w nymburskim gimnazjum warsztat konsultacyjny.
NARZĘDZIE: Warsztaty konsultacyjne
We współpracy z Gymnazium Nymburk zorganizowano spotkanie z 60 uczniami w wieku 15+. Najpierw uczniowie, pracując w ośmioosobowych podgrupach, samodzielnie zdefiniowali główne problemy związane z transportem w mieście. Wcielili się w role radnych, wybrali spośród siebie burmistrza, który miał poprowadzić dyskusję, wyznaczyli także osobę notującą przebieg spotkania. Na koniec dyskusji, spośród wspólnie zdefiniowanych obszarów problemowych zapisanych na kolorowych karteczkach samoprzylepnych, każdy wybierał dwa najważniejsze tematy, o których chciałby dyskutować w dalszej części spotkania.
W drugiej rundzie uczniów podzielono na grupy zgodnie z wcześniej wybranymi przez nich priorytetowymi obszarami problemowymi. Grupy grały rolę ekspertów zaproszonych przez władze miasta do znalezienia rozwiązań niedoskonałości systemu transportu. Uczniowie pracowali na mapie miasta, szczegółowo opisując problemy, wskazując miejsca, w których się pojawiają, ich stopień nasilenia itp., zastanawiali się także nad możliwymi rozwiązaniami. Efektem ich pracy była mapa miasta z zaznaczonymi zdefiniowanymi obszarami wymagającymi interwencji magistratu w podziale od najpilniejszych do najmniej palących przypadków.
Podczas podsumowania warsztatu grupy zaprezentowały efekty pracy, po czym odbyła się krótka debata z wiceburmistrzem Nymburka.
Raport zawierający podsumowanie badań kwestionariuszowych i warsztatu z uczniami przygotowywali eksperci Agora CE, którzy pełnili rolę moderatorów w czasie całego procesu.
Główne wnioski i propozycje mieszkańców zebrane na tym etapie można podzielić w zależności od preferowanego sposobu poruszania się po mieście. Respondenci, którzy na co dzień przemieszczają się raczej pieszo, wnioskowali o poprawę jakości chodników oraz utworzenie obszarów zamkniętych dla ruchu. Część respondentów, poruszających się głównie na rowerach, sugerowała stworzenie sieci ścieżek rowerowych oraz kontrapasów na jezdniach jednokierunkowych. Użytkownicy komunikacji miejskiej najchętniej widzieliby wydłużenie czasu oraz zwiększenie częstotliwości kursowania miejskich linii, a także powstanie nowych linii kursujących na przedmieścia. Użytkownicy samochodów sugerowali zaś przebudowę skrzyżowania w okolicy szpitala miejskiego oraz budowę drugiego mostu na Łabie.
ETAP: wyznaczanie priorytetów i planowanie działań
Raport przekazano komitetowi sterującemu i firmie przygotowującej plan, która miała obowiązek zapoznać się z nim i wziąć pod uwagę zgłoszone problemy i sugestie rozwiązań.
Spotkanie konsultacyjne z mieszkańcami
Miasto zorganizowało spotkanie z mieszkańcami, którzy wyrazili zainteresowanie dalszym udziałem w procesie tworzenia planu i przekazali w kwestionariuszach dane kontaktowe. Aby podnieść prestiż spotkania, zaproszenia podpisane przez burmistrza wysłano tradycyjną pocztą.
NARZĘDZIE: Spotkanie konsultacyjne
Celem spotkania było podsumowanie wyników badania kwestionariuszowego oraz warsztatu, w którym uczestniczyli uczniowie, wyłonienie kluczowych problemów związanych z transportem w mieście i dyskusja nad nimi, a także zastanowienie się nad ich rozwiązaniem. W dwugodzinnym spotkaniu, poprowadzonym w formie warsztatów, uczestniczyło około 70 ze 100 zaproszonych osób. Mieszkańcy dyskutowali nad problemami i ich rozwiązaniami w podgrupach liczących od ośmiu do dziesięciu osób. Spotkanie moderowali doświadczeni eksperci z Agora CE, którzy pilnowali dyscypliny, by zapobiec niepotrzebnym dyskusjom i skupić się na konkretach. W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele magistratu oraz firmy AF CityPlan, którzy odnosili się do propozycji zebranych od mieszkańców, informując, które z zaproponowanych rozwiązań będą możliwe do wdrożenia i jakim czasie, a które nie i dlaczego.
Wiele z propozycji mieszkańców wykraczało poza możliwości finansowe urzędu miasta w danym roku, wdrożenie innych było nierealne również z technicznego punktu widzenia. Dzięki temu, że w spotkaniu uczestniczyli urzędnicy i eksperci z AF CityPlan, propozycje mieszkańców mogły być dyskutowane i recenzowane na bieżąco. Uczestnicy spotkania już w trakcie jego trwania otrzymywali więc informację, które z sugestii mają szansę znaleźć się w planie, a które nie.
(sprawozdanie ze spotkania tutaj>>>)
Wstępna wersja Miejskiego Planu Komunikacji
W czasie gdy prowadzono konsultacje z mieszkańcami miasta, specjaliści z firmy AF CityPlan opracowali fachowe ekspertyzy niezbędne do stworzenia planu komunikacyjnego dla Nymburka. AF CityPlan przygotowała propozycję modyfikacji szlaków komunikacyjnych oraz systemu transportu miejskiego w Nymburku na podstawie zebranych danych technicznych o najważniejszych problemach komunikacyjnych w mieście oraz utrudnieniach zdiagnozowanych przez urząd miasta wspólnie z mieszkańcami.
Podczas opracowywania wstępnej wersji Planu Komunikacji AF CityPlan zobligowana była do brania pod uwagę zgłoszonych przez mieszkańców problemów i propozycji rozwiązań. Jednocześnie eksperci firmy zostali uprzedzeni przez pracowników urzędu miasta o ograniczonym budżecie przeznaczonym na inwestycje drogowe. Wstępna wersja Miejskiego Planu Komunikacji uwzględniała zatem z jednej strony najważniejsze zgłoszone przez mieszkańców problemy, z drugiej dostosowana była do ograniczonych możliwości finansowych urzędu miasta. Biorąc pod uwagę zwłaszcza ograniczony budżet miasta, plan został rozpisany na okres do 2040 r.
Prezentacja publiczna wstępnej wersji planu, dyskusja z mieszkańcami, zebranie uwag
Kolejne publiczne spotkanie poświęcono prezentacji pierwszej wersji planu i jego ocenie. Do osób, które przekazały swoje dane osobowe i wyraziły chęć uczestniczenia w procesie konsultowania planu, ponownie wysłano zaproszenia podpisane przez burmistrza. Tym razem w spotkaniu uczestniczyło około 50 mieszkańców. Przed spotkaniem zaproszeni mieszkańcy otrzymali dokument zawierający wstępną wersję Miejskiego Planu Komunikacji.
Plan składał się z szeregu map i plansz, na których zaprezentowano wyniki analiz eksperckich oraz propozycje zmierzające do upłynnienia ruchu ulicznego w mieście: przebudowy części ulic i skrzyżowań, propozycję zmiany organizacji ruchu (zamian ulic dwukierunkowych na jednokierunkowe), plan ścieżek rowerowych, propozycję reorganizacji transportu miejskiego. Podczas spotkania przedstawiciel firmy AF CityPlan, Ondřej Kyp, omówił poszczególne części planu, na bieżąco wyjaśniał też wszelkie niezrozumiałe kwestie. Sam podsumował swoją prezentację takimi słowami: Skupiliśmy się na indywidualnym transporcie samochodowym, który jest w rzeczywistości jednym z największych obciążeń miasta. Ponadto omówiliśmy transport pieszy, rowerowy, transport publiczny i marginalnie kolejowy, wodny i lotniczy. Dokument ten powinien być postrzegany jako strategiczny plan, służący jako podstawa do dalszych dokumentacji, powinien być połączony z planem zagospodarowania. Zasadniczo jest to pierwszy projekt w Nymburku, proponujący rozwiązania problemów komunikacyjnych.
Spotkanie moderowali ponownie eksperci z Agora CE, uczestniczyli również przedstawiciele urzędu miasta. Był czas na pytania i dyskusję:
Powiedziano nam, że miasto zgadza się z naszą propozycją zwiększenia liczby ulic jednokierunkowych. Nie będzie zatem przejść od Boleslav, gdzie kierowcy skracają sobie drogę, aby uniknąć skrzyżowania. Jednokierunkowa ulica prowadząca z Tyršovy powinna rozwiązać ten problem (mieszkaniec Nymburka, Milan Kovar).
Mnie jako nymburczykowi podobają się pewne sugestie, ale mam mieszane uczucia. Wszystko dotyczyło rzeczy, które będą za dwa i 10 lat. Podoba mi się rozwiązanie Babińskiego ronda, ale np. jeden z parkingów mógłby być dwupiętrowy i służyć także rowerzystom (mieszkaniec Nymburka, Peter Pěnička).
Aby przystąpić do realizacji Planu, najpierw Rada Miasta musiała go oficjalnie przyjąć. Ostateczna wersja uwzględniająca ostatnie drobne uwagi i komentarze została zatwierdzona 21 maja 2012 r.
Wdrażanie i monitoring
Po zamknięciu ostatecznej wersji Miejski Plan Komunikacji na lata 2012–2040 zamieszczono na stronie internetowej miasta. Dostępny jest on także w wersji papierowej w urzędzie miejskim. Plan jest wieloletni i wymaga rezerwowania środków w budżecie miasta na każdy rok. Jest to dokument strategiczny, przyjęty przez Radę Miasta, nie może więc ulegać zasadniczym zmianom. Jednakże pracownicy urzędu miasta założyli, że co roku będą dokonywali wewnętrznej ewaluacji realizacji planu, zaś o wynikach informowani będą uczestnicy wszystkich spotkań i warsztatów. Będą oni także otrzymywać plany na kolejny okres do zrecenzowania.
Harmonogram
4. Finanse
Plan powstawał częściowo w ramach projektu finansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a po części ze środków własnych miasta Nymburk.
Konferencja rozpoczynająca, wizyta studyjna w Norwegii oraz seminarium, podczas którego przedstawiciele urzędu miasta przygotowali wstępną wersję planu, stanowiły część projektu Fostering Dialogue with Citizens as a Tool for Improving Public Administration at the Local Level – Transferring the Norvegian Experience. Finansowanie projektowe pozwoliło pokryć też koszt pracy ekspertów – moderatorów z Agora CE, którzy wspierali pracowników urzędu miejskiego w trakcie tworzenia planu.
Zaangażowanie w przygotowanie planu pracowników urzędu miejskiego – organizowanie przez nich spotkań z mieszkańcami, pracę w komitecie sterującym czy działania informacyjne – realizowano w ramach obowiązków służbowych. W pracę zaangażowani byli przede wszystkim wspominani już: Menedżer Miasta (City Manager) Jana Motejlková, wiceburmistrz Zdeněk Vocásek, specjalistka ds. PR Markéta Tomčiková oraz kierownik komórki ds. mienia komunalnego Vlastimil Janda. Należy podkreślić, że to sami pracownicy urzędu miejskiego byli inicjatorami udziału magistratu w projekcie organizacji Agora CE i przez cały czas działali z dużym przekonaniem co do wysokiej wartości i użyteczności działań zmierzających do zaangażowania mieszkańców Nymburka w proces przygotowywania planu.
Dzięki temu, że głównym nośnikiem informacji był miejski bezpłatny biuletyn, znacznie pomniejszono koszty promocji. Obejmowały one m.in. zamieszczenie ogłoszeń w lokalnej prasie i radiu, druk ulotek (dystrybuowanych przez Menedżerkę ds. PR na głównym placu miasta) i plakatów informacyjnych, rozwieszanych na miejskich tablicach i słupach ogłoszeniowych oraz we wszystkich publicznych urzędach i instytucjach, a także w miejscach często odwiedzanych, takich jak sklepy czy przychodnie. Zminimalizowano koszty organizacji spotkań konsultacyjnych, wykorzystując salę należącą do miasta – opłacono jedynie drobny catering. Najbardziej znaczącą kwotą w budżecie miejskim, związaną z realizacją całego procesu, było honorarium dla zewnętrznej firmy AF CityPlan, która przygotowała plan.
5. Rezultaty
Miejski Plan Komunikacji zaakceptowano w maju 2012 r., a jego realizacja sięga 2030 r. Dwa miesiące po przyjęciu planu na etapie końcowym są pierwsze prace związane z poprawą jakości dróg w Nymburku. Miejski Plan Komunikacji to dokument zamknięty, ale jest możliwość uszczegółowienia go czy wprowadzenia drobnych zmian po konsultacjach społecznych prowadzonych na początku każdego roku budżetowego.
Doświadczenie włączenia mieszkańców w proces przygotowywania Miejskiego Planu Komunikacji w opinii Menedżerki Miasta Jany Motejlkovej było bardzo pozytywne i z pewnością otworzyło drogę do kolejnych podobnych działań w przyszłości.
6. Problemy / wyzwania
W opinii osób zaangażowanych w prace związane z planem, zarówno w urzędzie miasta, jak i w organizacji Agora CE, przygotowanie Miejskiego Planu Komunikacji nie nastręczało organizatorom większych problemów. Jednakże pracownicy urzędu miasta zwrócili uwagę na to, że zwrot ankiet mógłby być większy, podobnie jak frekwencja na otwartych spotkaniach z mieszkańcami. Z perspektywy czasu wydaje się, że przydałoby się wzmocnić, zintensyfikować i zdywersyfikować sposoby dotarcia do mieszkańców.
Zastosowano tu dość tradycyjne metody, takie jak ogłoszenia w prasie oraz plakaty i ulotki. Być może gdyby pracownicy urzędu odwiedzili większość mieszkańców osobiście, aby im opowiedzieć o konsultacjach i zaprosić do dyskusji, uzyskaliby większe zaangażowanie mieszkańców na spotkaniach konsultacyjnych. Inne rozwiązanie to modelowanie komunikatów zapraszających, tak aby odwoływały się do problemów różnych grup (osoby młode, starsze, matki, kierowcy, rowerzyści, piesi itp.) i były interesujące z ich punktu widzenia.
Pracownicy urzędu miasta podkreślali, że takie działanie organizowali po raz pierwszy. Dobierając metody, narzędzia pracy i sposób komunikacji z mieszkańcami, korzystali z porad Agora CE oraz z własnego doświadczenia pracy w urzędzie i kontaktowania się z mieszkańcami. Z kolei mieszkańcy Nymburka nie nawykli do uczestniczenia w konsultowaniu planów przygotowywanych przez magistrat. Z początku więc urzędnicy napotykali opór wynikający z nieufności. Barierę tę miały przełamać zaproszenia na spotkania podpisane osobiście przez burmistrza miasta, co w opinii urzędników przyniosło zamierzony efekt.
Należy jednakże pamiętać o tym, że w Nymburku nie zarezerwowano specjalnego budżetu na działania promocyjne oraz badawcze (oprócz wynagrodzenia firmy AF CityPlan). Zatem większość działań musiała być realizowana własnym sumptem. Oznacza to, że bardziej wyszukane i kosztochłonne metody pracy nie miały szans na realizację. To doświadczenie pokazuje, że proces partycypacyjnego planowania powinien być planowany z dużym wyprzedzeniem oraz świadomością kosztów, jakie mogą się wiązać z zaangażowaniem obywateli w proces.
Wskazywano również, że firma wynajęta do przygotowania planu nie dysponowała środkami na ewentualne większe zmiany, które mogły wyniknąć po konsultacjach pierwszej wersji dokumentu. Na szczęście nie były one konieczne, gdyż zaakceptowano pierwszą wersję.
7. Czynniki sukcesu
Głównym sukcesem przygotowania Miejskiego Planu Komunikacji był prosty schemat działań oraz temat – bezpieczna komunikacja w mieście, który dotyczył wszystkich mieszkańców. W opinii pracowników magistratu temat konsultacji był atrakcyjny i merytorycznie przystępny dla większości mieszkańców, więc można było zaprosić każdego do udziału w przygotowania planu.
Dużym plusem było też polityczne wsparcie wiceburmistrza miasta, podnoszące rangę działań i wpływające pozytywnie na udział mieszkańców, którzy czuli się wyróżnieni i bardziej odpowiedzialni za przebieg konsultacji. Poparcie wiceburmistrza zwiększa też szanse na finansowanie i realizację Miejskiego Planu Komunikacji.
Istotnym elementem decydującym o wynikach – efektach spotkań z mieszkańcami i warsztatu – było również zaangażowanie moderatorów z Agora CE, których doświadczenie pozwoliło na sprawne przeprowadzenie procesu.
Organizatorzy konsultacji Miejskiego Planu Komunikacji zwracali uwagę, że procesy zakładające udział mieszkańców nie mogą trwać zbyt długo. Chodzi o to, by utrzymać motywację do uczestnictwa i zainteresowanie mieszkańców, co przy długo trwających działaniach jest trudne. W przypadku Nymburka od momentu przeprowadzenia ankiety i pierwszego spotkania konsultacyjnego do prezentacji planu upłynęło kilka miesięcy. Zainteresowanie mieszkańców w tym czasie zmalało, a w efekcie odnotowano mniejszą frekwencję na ostatnim spotkaniu.
Tekst: Magdalena Huszcza, Julia Koczanowicz-Chondzyńska, na podstawie wizyty studyjnej w sierpniu 2012 r., przeprowadzonych wywiadów i materiałów otrzymanych od Agora Central Europe.
Zdjęcia: archiwum urzędu miasta w Nymburku
8. Komentarz
Nymburk w pierwszej kolejności kojarzy się zapewne polskiemu czytelnikowi z miejscem w którym przez wiele lat mieszkał i pracował (w lokalnym browarze) Bohumil Hrabal. Nieco senne, melancholijne miasteczko, które jednak tak jak wiele innych napotakło ten sam problem. No cóż- średniowiecznie miasta tworzono z myślą o zupełnie innych rodzajach komunikacji. Teraz spotkały się tu samochody, autobusy, rowery i piesi, którzy muszą jakoś rozsądznie podzielić się miejskim terytorium. Jak to zrobić? Sprawa nie należy do łatwych i w wielu miastach na całym świecie poszukiwane są skuteczne metody poszukiwania kompromisu w tej sprawie. Polskie miast nie są tu wyjątkiem – tu także w ostatnich latach gwałtownie zwiększyła się liczba samochodów, zwiększyła się liczba mieszkańców – miasto powoli „zamuliło się”. Tu także włodarze miasta starają się pogodzić sprzeczne interesy różnych grup mieszkańców. Nymburk dostarcza ciekawej receptury na to jak to zrobić. W opisanym tu przypadku można odnaleźć wiele cennych inspiracji – ankieta skierowana do mieszkańców, spotkania i dyskusje i wreszcie – co wydaje się szczególnie oryginalne – włączenie w dyskusje i inwentaryzacje problemów uczniów, o których bezpieczeństwo drżą zawsze rodzice… Trzeba mieć nadzieje, że Nymburk da tym samym jeszcze jeden pomysł żeby o nim pamiętać.
Kuba Wygnański, Fundacja „Stocznia”
