Zaangażowane Rady Seniorów w województwie zachodniopomorskim

Rok realizacji: 2021 - 2022

Kontekst

Osoby starsze stanowią coraz większą część populacji. W wyniku procesów demograficznych, oddziaływania polityk społecznych i zmian w trybie życia a także osiągnięć współczesnej medycyny długość i jakość ich życia ulega wydłużeniu, przy jednoczesnym spadku dzietności i kurczeniu się grup osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Zarazem ich status społeczny i ekonomiczny nie koresponduje z tym wzrostem udziału w strukturze społeczeństwa, seniorzy i seniorki są marginalizowaną grupą w wielu aspektach codziennego życia Widoczne i dokuczliwe jest to zwłaszcza w peryferyjnych i małomiasteczkowych oraz wiejskich środowiskach, co wyraża się zaniżoną dostępnością do usług publicznych czy też mniejszym od pożądanego i możliwego stopnia aktywności publicznej.      

Zmiana tego stanu rzeczy jest możliwa z wyprzedzeniem znaczących nakładów finansowych (tj. bez ich wydawania), przede wszystkim poprzez wykorzystanie i wzmocnienie istniejących instrumentów realizowania pełni praw obywatelskich osób starszych. Istnieją też dobre praktyki i dobre wzorce, które mogą być w tym celu wykorzystane w życiu lokalnych społeczności. Projekt „Profesjonalne i zaangażowane rady seniorów” dotyczył wszechstronnego wsparcia gminnych Rad Seniorów z regionu zachodniopomorskiego, tak aby jak najefektywniej mogły realizować swoje funkcje konsultacyjne, doradcze i inicjatywne w działaniach na rzecz środowiska osób starszych.

 

 

Opis procesu

Na rzecz ośmiu Rad Seniorów z obszaru województwa zachodniopomorskiego przeprowadzono cykl tematycznych warsztatów rozwojowych. Warsztaty dotyczyły metod generowania pomysłów na działania senioralne, promocji Rad Seniorów oraz kontaktów z mediami, a także budowania zgranego zespołu zorientowanego na wspólne cele. Łącznie w ramach projektu przeprowadzone zostało 200 godzin warsztatów (każda z ośmiu Rad Seniorów objęta została 25 godzinnym cyklem warsztatów obejmującym 5 spotkań trwających po 5 godzin), z których skorzystało niemal 100 osób.Zaawansowane działania realizowano w Dębnie, Wałczu i Sławnie. W każdej z tych gmin zawiązany został zespół roboczy, w którego skład weszli przedstawiciele i przedstawicielki miejscowej Rady Seniorów, lokalnego samorządu (urzędu) oraz zainteresowanych podmiotów (instytucji, organizacji, stowarzyszeń itp.). 

Określeniu stanu sytuacji, potrzeb i aspiracji seniorek i seniorów służyła analiza danych statystycznych, a także badanie ankietowe przeprowadzone w każdej z gmin. Zebrano 622 ankiety będących bogatym źródłem wiedzy o sytuacji osób starszych w poszczególnych środowiskach. 

W każdej z trzech opisywanych gmin odbyły się cztery warsztaty, a cały proces partycypacyjny zaangażował w sumie ponad 600 osób. W warsztatach uczestniczyli przedstawiciele i przedstawicielki 37 różnych instytucji, podmiotów, organizacji. Uczestnicy i uczestniczki zajęć warsztatowych wspólnie wyciągali wnioski z dotychczasowych prac analitycznych (tzn. analizy danych statystycznych i informacji udzielonych przez samorząd, dotyczących np. rozkładu przestrzennego populacji seniorów i dostępności świadczonych im usług publicznych) oraz uzgadniali priorytety, które mogą być zaproponowane jako konkretyzacja zapisów lokalnej polityki na rzecz seniorów. Podczas warsztatów odbywały się dyskusje, które moderowali doświadczeni trenerzy. Dyskusje służyły uzgodnieniu wizji przyszłości, do osiągnięcia której prowadzić ma realizacja polityk senioralnych w każdej z gmin, a także sformułowaniu celów i form działania. Wnioski i koncepcje realizacji sformułowano w ramach projektów lokalnych polityk senioralnych. 

Aby dodatkowo zaktywizować gminne środowiska senioralne w ramach projektu przeznaczono pulę środków na realizację autorskich pomysłów wypracowanych i wdrażanych przez poszczególne Rady Seniorów na rzecz ich środowisk. Dębnowska Rada Seniorów zorganizowała „Bal Seniora”, czyli spotkanie integracyjne środowisk senioralnych. Inicjatywa promowała integrację społeczną osób starszych oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom wielomiesięcznego okresu izolacji związanego z pandemią COVID-19. „Bal Seniora” zgromadził ponad 100 osób w wieku 60+ z miejscowości: Dolsk, Różańsko, Warnice, Grzymiradz, Sarbinowo, Suchlica, Bogusław, Cychry, Dargomyśl, Oborzany oraz Dębno. Rada Seniorów Miasta Sławno zorganizowała całodniowy integracyjny wyjazd 30 seniorów do Trójmiasta. Uczestnicy zwiedzali z przewodnikiem miasto Gdańsk (m.in. Muzeum II Wojny Światowej). Obejrzeli także musical „Something Rotten, czyli coś się psuje” w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Trzecią ze wspartych inicjatyw była organizacja „Wałeckich Dni Seniora”, na program których złożyły się m.in. spotkanie inauguracyjne z programem artystycznym, wernisaż prac wałeckich seniorów artystów i twórców, międzypokoleniowe spotkanie poetyckie, rajd pieszy i rowerowy oraz  zajęcia „Tańce w kręgu” – tanecznym krokiem ku radości. Rady seniorów realizujące swoje autorskie pomysły otrzymały wsparcie animacyjne (pomoc w wypracowaniu koncepcji inicjatyw, wsparcie w ich realizacji i promocji). 

Przebieg działań projektowych oraz osiągnięcia oraz doświadczenia uczestników podsumowała dwudniowa „Srebrna Konferencja” przeprowadzona w dniach 31 maja – 1 czerwca 2022 w Goleniowie. Była ona okazją do budowania sieci kontaktów oraz integracji środowiska rad seniorów i ich otoczenia instytucjonalnego. Prezentacje ekspertów i dyskusje uczestników dotyczyły tego, co zrobić aby seniorom w Polsce żyło się lepiej, jakie działania na rzecz osób starszych powinny podejmować władze lokalne, instytucje czy też organizacje społeczne i czym w praktyce jest polityka senioralna i jak nią mądrze zarządzać. W konferencji udział wzięli liderzy senioralnych środowisk z Pomorza Zachodniego i całej Polski (m.in. z Goleniowa, Gorzowa, Wrocławia, Kołobrzegu, Myśliborza, Świdwina, Maszewa, Dębna, Chojnic, Gryfic, Krakowa, Białogardu, Sławna, Szczecina, Poznania, Czerska) oraz przedstawiciele samorządów i instytucji publicznych dbających o dobrostan seniorów, w sumie 78 osób. 

Realizacji projektu towarzyszyły intensywne działania komunikacyjne i promocyjne. Uruchomiony został dedykowany profil projektu w social mediach i dedykowana strona internetowa. Działania projektowe opisywały i relacjonowały plakaty i ulotki promocyjne dystrybuowane w gminach objętych projektem, informacje o projekcie i notatki prasowe przekazywane do wszystkich zidentyfikowanych rad seniorów, samorządów lokalnych, lokalnych mediów, redakcji biuletynów samorządowych oraz wybranych organizacji senioralnych (np. Uniwersytet Trzeciego Wieku) z regionu zachodniopomorskiego. Ponadto projekt był promowany na stoisku promocyjno-konsultacyjnym w ramach trzech różnych imprez/wydarzeń plenerowych.

Efekty procesu

W ramach działań projektowych wspólnie z radami seniorów z Dębna, Sławna i Wałcza opracowano lokalne polityki senioralne oraz senioralne inicjatywy na rzecz ich lokalnych środowisk. W dniu 27 października 2022 r. podczas LXI sesji Rady Miejskiej Dębna jednogłośnie przyjęto „Politykę senioralną Gminy Dębno”. Podczas XLVII Sesji Rady Miejskiej w Sławnie (30 listopada 2022 r.) tamtejsi radni – również jednogłośnie – zagłosowali za przyjęciem gminnej polityki senioralnej dla Miasta Sławno.Na terenie Gminy Dębno przygotowywane jest wdrożenie projektu pilotażowego ”TAXI SENIOR”. Program byłby skierowany do mieszkańców Gminy Dębno, którzy ukończyli 70 lat i mają trudności w samodzielnym poruszaniu się.

Doświadczenia uczestników projektu i inspiracje dla naśladowców zawarto w poradniku „Polityka senioralna w praktyce, czyli jak stanąć frontem do osób starszych, nie stworzyć pułkownika, trafić z celami i odnieść sukces”. Poradnik upowszechnia metodologię oraz dobre praktyki w zakresie tworzenia i wdrażania lokalnej polityki senioralnej. Jest on adresowany do szerokiego grona odbiorców w lokalnych środowiskach, którzy chcą poznać istotę prac nad polityką senioralną i być może włączyć się w ich przebieg. Przyda się także osobom pracującym w administracji samorządowej koordynującym tego rodzaju projekty bądź przygotowującym się do procesu wypracowania lokalnej polityki senioralnej w swojej gminie. Poradnik w formie e-booka trafił do wszystkich gmin oraz wszystkich samorządowych instytucji polityki społecznej w Polsce (OPS, PCPR, MOPS, MOPS itp.). W sumie wysłano go do ponad 5000 instytucji oraz do wszystkich zachodniopomorskich Rad Seniorów. 

Organizatorzy projektu kładLi nacisk na atrakcyjną i aktywizującą formę działań, a także wprowadzenie elementów niesztampowych, pozwalających uczestnikom nabyć nowe kompetencje i wnieść istotny wkład w dorobek lokalnych społeczności. Podczas warsztatów zapoznali się z podstawami metody design thinking oraz wspólnie, metodą pracy grupowej, wypracowali pomysły na nowatorskie projekty na rzecz lokalnej społeczności osób starszych. Warsztaty dostarczyły seniorom mnóstwa inspiracji i pozwoliły zwiększyć potencjał rady w zakresie twórczego rozwiązywania problemów lokalnych. Z kolei w ramach warsztatów „Gramy do jednej bramki” radni seniorzy dowiedzieli się m.in.: jak sprawić, by grupa ludzi o zupełnie różnych osobowościach czuła się zespołem; jak się asertywnie komunikować; jak skierować myślenie wszystkich osób na szukanie rozwiązań korzystnych dla całej organizacji; jak twórczo rozwiązywać problemy/konflikty w zespole. Zrealizowany projekt przełożył się na wzmocnienie potencjału objętych nim Rad Seniorów. Nowa wiedza, praktyczne umiejętności oraz zbudowana sieć kontaktów będą mogły był wykorzystane w codziennej działalności na rzecz środowisk senioralnych w poszczególnych gminach. Znakomita większość uczestników projektu deklaruje, że dzięki udziałowi w warsztatach wzrósł ich poziom wiedzy na temat praktycznych aspektów działania Rad Seniorów.

Wyzwania

Najważniejsze wyzwanie w kontekście realizacji projektu stanowiło przygotowanie lokalnych społeczności do wdrożenia wypracowanych zaleceń i aktywności. Dotyczyło to dwóch aspektów – formalnego wprowadzenia w życie opracowanej polityki oraz przełożenie się tego na polepszenie warunków życia seniorów i seniorek.. Włączenie dokumentów do lokalnego prawa to tylko pierwszy krok, ważne jest, aby lokalne Rady Seniorów były zdolne do wykorzystania nowych kompetencji i instrumentów w efektywnych wysiłkach na rzecz wzmacniania statusu osób starszych. Inicjator projektu widzi także potrzebę upowszechniania idei aktywnych i twórczych rad seniorów w innych gminach, zwłaszcza wiejskich.

Źródła

http://www.radnysenior.pl/bezplatny-poradnik-na-temat-polityki-senioralnej/. 

www.facebook.com/radyseniorow

www.RadnySenior.pl

 

Tekst został przygotowany przez Pana Sławomira Doburzyńskiego. 

Tekst powstał w ramach projektu „Przestrzeń Praktyków Partycypacji” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.