Inne

Sąd obywatelski „Drzewa przy drodze” (Francja)

Rok realizacji: 2006

Meurthe-et-Moselle jest bardzo zalesionym departamentem (las pokrywa ponad 30% terytorium) w północno-wschodniej Francji. Jego zalesienie stanowi ważny element ekosystemu, jest również dużą atrakcją turystyczną. Problemem są jednak drzewa przy drodze – 20% wypadków śmiertelnych na drodze spowodowanych jest uderzeniem w drzewo (średnia dla całej Francji to 13%) – oraz niemożność wybudowania nowoczesnych dróg, właśnie ze względu na duże zalesienie terenu.

1. Esencja projektu

Inicjatywa Sąd obywatelski „Drzewa przy drodze”
Miejsce/czas Meurthe-et-Moselle (Francja), 2006
Narzędzia Sąd obywatelski

2. Kontekst

Meurthe-et-Moselle jest bardzo zalesionym departamentem (las pokrywa ponad 30% terytorium) w północno-wschodniej Francji. Jego zalesienie stanowi ważny element ekosystemu, jest również dużą atrakcją turystyczną. Problemem są jednak drzewa przy drodze – 20% wypadków śmiertelnych na drodze spowodowanych jest uderzeniem w drzewo (średnia dla całej Francji to 13%) – oraz niemożność wybudowania nowoczesnych dróg, właśnie ze względu na duże zalesienie terenu. W 1985 roku powstał „Plan zarządzania drzewami przy drogach departamentalnych” na 20 lat, do 2005 roku. Każdego roku wyrąbywano 2 tys. drzew. W 2006 roku władze departamentu Meurthe-et-Moselle stanęły przed decyzją: Czy dalej należy wycinać resztę drzew, czy może należałoby przerwać wyrąb w niektórych miejscach? Czy kontynuować prowadzone do tej pory działania, czy je zmienić? Postanowiono zapytać o zdanie obywateli, stosując metodę sądu obywatelskiego.

3. Opis procesu

Wystosowano apel o zgłaszanie się do udziału w projekcie, a do 300 losowo wybranych mieszkańców departamentu Meurthe-et-Moselle wystosowano bezpośrednie zaproszenie do współpracy. 31 marca 2006 roku spośród 80 osób, które się zgłosiły, wylosowano 15 uczestników. Każdy z nich otrzymał zwrot kosztów w wysokości 68 € za jeden dzień obrad i zwrot kosztów podróży. Pytanie, na które miał odpowiedzieć sąd obywatelski, brzmiało: „Czy Rada Generalna powinna wycinać czy zachowywać drzewa rosnące wzdłuż dróg departamentalnych (mając na uwadze zarówno dobre, jak i złe strony tej sytuacji)?”.

Każdy z uczestników otrzymał komplet materiałów informacyjnych. W maju odbyło się pierwsze spotkanie, podczas którego eksperci wypowiadali swoje opinie, a uczestnicy zadawali im pytania. Po miesiącu spotkali się ponownie, aby debatować nad postawionym problemem oraz wspólnie ustalić wnioski i zalecenia. W lipcu przekazano władzom departamentalnym dokument końcowy.

Członkowie sądu obywatelskiego podejmowali decyzje w oparciu o następujące przekonania:

  • Szpalery drzew przy drogach mają duże znaczenie ekologiczne, wpływają także na tożsamość i atrakcyjność terenu;
  • Każdy z mieszkańców jest odpowiedzialny za otaczające go środowisko;
  • Bezpieczeństwo i ochrona życia ludzkiego wymagają środków umożliwiających pogodzenie występowania drzew przy drodze z bezpieczeństwem ruchu drogowego.

Sąd obywatelski podjął decyzję na rzecz utrzymania, a także rozwijania szpalerów drzew przy drogach. Zasugerowano, że zwiększanie liczby drzew oraz harmonogram dosadzania powinny być rozpisane w programie wieloletnim. Zaproponowano również działania dodatkowe:

Propozycje krótkoterminowe

  • Rozpoznanie niebezpiecznych „czarnych punktów” na drogach.
  • Pełna inwentaryzacja drzew (ich stan, wpływ na krajobraz itp.).
  • Informowanie kierowców oraz ich uwrażliwienie na zasady ruchu drogowego.

Propozycje średnio- i długoterminowe

  • Kompleksowe i uzgodnione podejście do wytyczania tras i planowania poboczy.
  • Respektowanie zasad sadzenia drzew wzdłuż nowych dróg.

4. Rezultaty

Władze departamentalne, szykując w 2006 roku „Plan zarządzania drzewami przy drogach departamentalnych”, wzięły pod uwagę sugestie i wnioski wyrażone przez sąd obywatelski „Drzewa przy drodze”. Zdecydowano, że zarządzanie drzewami wzdłuż dróg departamentalnych będzie się opierać na trzech zasadach:

  • Utrzymanie dziedzictwa istniejących drzew;
  • Priorytetem będzie bezpieczeństwo na drogach;
  • Stopniowo będą wdrażane badania krajobrazu.

METODA: Sąd obywatelski

„Drzewa przy drodze” to przykład sądu obywatelskiego. Jest to technika wymagająca pracy niewielkiej grupy obywateli (najczęściej skład jurorów stanowi grupa 12–16 osób, możliwie najlepiej odpowiadająca strukturze społeczności), niebędących ani ekspertami, ani osobami bezpośrednio zaangażowanymi w konkretną sprawę, którą rozpatrują. Pracują oni na zasadach zbliżonych do tych, które obowiązują w przypadku pracy sędziów przysięgłych – rozpatrują sprawę i wydają werdykt. Jurorzy (sędziowie) uzyskują materiały opisujące różne sposoby rozwiązania danego zagadnienia, mogą też wysłuchiwać stron i świadków. Sędziowie nie muszą dążyć do formalnego konsensusu, w sposób naturalny może dochodzić do ucierania się (a często zbliżania) poglądów. Proces taki na ogół trwa 2–4 dni. W pierwszym okresie jurorzy zapoznają się z materiałami oraz wysłuchują stron, następnie pracują nad sformułowaniem rekomendacji. Na przygotowanie całego procesu potrzebne są zazwyczaj 2–3 miesiące. Metoda ta nie polega na przekazaniu decyzji w ręce obywateli, ale raczej na wspieraniu decyzji podejmowanej przez władze.
Pierwotnie technika ta była wykorzystywana jedynie na poziomie lokalnym, obecnie coraz częściej stosowana jest także w przypadku kwestii ogólnokrajowych.

Tekst: Zofia Boni
Opracowano na podstawie: Dinet, M. (2006), Sąd obywatelski „Drzewa przy drodze” – raport dostępny tutaj >>>


Informacja o plikach cookies

Ta strona używa plików cookies i podobnych technologii. Kontynuując jej przeglądanie, wyrażasz zgodę na ich wykorzystywanie zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki.

Powrót do góry strony