Inne

Aktywizacja obywatelska młodzieży w Warszawie poprzez budżet partycypacyjny i inicjatywę lokalną

Rok realizacji: 2016 - 2017

Celem projektu, realizowanego przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” było upowszechnienie wśród warszawskiej młodzieży wiedzy na temat budżetu partycypacyjnego i inicjatywy lokalnej oraz praktyczny udział w tych mechanizmach. Przedstawiciele Stoczni pracowali w dwóch warszawskich dzielnicach – na Woli i Ochocie – docierając do młodzieży na trzy sposoby: w szkołach ponadgimnazjalnych, w miejscach aktywności lokalnej oraz w młodzieżowych radach w dzielnicach. Model zakładał pracę z uczniami i ich wychowawcami (seria spotkań z dyrekcją, nauczycielami, 2 lekcji i konsultacji dla uczniów oraz debaty).

Projekt „Samorządna młodzież na Woli i Ochocie” był realizowany w ramach miejskiego Programu „Młoda Warszawa. Miasto z klimatem dla młodych 2016-2020”.

Spis treści

1. Esencja projektu

Inicjatywa Aktywizacja obywatelska warszawskiej młodzieży poprzez pokazanie mechanizmu budżetu partycypacyjnego i inicjatywy lokalnej
Miejsce/czas Warszawa, Ochota i Wola, 2016-2017
Narzędzia Warsztaty, indywidualne konsultacje, debaty

2. Kontekst

Na początku 2016 roku, po konsultacjach społecznych, władze Warszawy przyjęły wieloletni program polityki młodzieżowej „Młoda Warszawa”. Część jego założeń dotyczyła zwiększenia udziału młodych mieszkańców stolicy w oferowanych przez miasto działaniach obywatelskich. Jednym z działań podjętych przez warszawskie Centrum Komunikacji Społecznych (CKS)  było włączenie młodzieży w mechanizm budżetu partycypacyjnego (BP) i inicjatywy lokalnej (IL). Zwłaszcza że statystyki dotyczące budżetu partycypacyjnego i inicjatywy lokalnej w Warszawie, wskazywały, że osoby poniżej 19. roku życia były jedną z mniej aktywnych pod tym względem  grup wiekowych w Warszawie. W skali całego miasta w edycji BP poprzedzającej działania złożyły jedynie 48 projektów na 2649 złożonych. „Stocznia” było jedną z organizacji, które realizowały działania na zlecenie CKS – wybór padł na dwie dzielnice – Wolę i Ochotę, gdzie osoby poniżej 19. roku życia zgłosiły łącznie tylko 1 projekt. W sumie, w stołecznym budżecie partycypacyjnym głosowało ok. 6% młodych warszawiaków przy ogólnej frekwencji na poziomie 7,5%. Bardzo słaby jest udział młodzieży w wykorzystywaniu mechanizmu inicjatywy lokalnej:  w 2016 roku spłynęły jedynie 2 młodzieżowe wnioski o inicjatywę lokalną (w sumie w tym roku zostało ich złożonych 63), a rok wcześniej – jeden.

3. Cele

Główny cel działań miał wymiar edukacyjny – włączając młodzież w wieku 13-19 lat mieszkającą i/lub uczącą się na terenie dzielnic Ochota i Wola w procesy obywatelskie (budżet partycypacyjny i inicjatywa lokalna) chcieliśmy zaszczepić chęć angażowania się i działania na rzecz dobra wspólnego, jednocześnie realizując swoje pomysły.

Celem było także zwiększenie wiedzy młodzieży na temat funkcjonowania samorządu lokalnego (miejskiego i dzielnicowego), w tym zakresu zadań własnych miasta i dzielnic oraz konstrukcji budżetu miejskiego i dzielnicowego.

Dodatkowo, zależało nam na podniesieniu kompetencji nauczycieli, na co dzień wspierających młodzieży w korzystaniu z mechanizmów inicjatywy lokalnej i budżetu partycypacyjnego.

4. Opis procesu

4.1 Przygotowania

Początek działań polegał na odpowiednim dobraniu instytucji (szkoły, młodzieżowe rady dzielnic i miejsca aktywności lokalnej), w których planowana była blisko półroczna praca z młodzieżą. W tym trudnym zadaniu pracowników Stoczni wsparły urzędy dzielnic, a konkretniej koordynatorzy dzielnicowi ds. budżetu partycypacyjnego na Woli i Ochocie oraz lokalne wydziały oświaty. Szybko wyszły na jaw pierwsze problemy – okazało się, że miejsca aktywności lokalnej nie są jeszcze miejscem, w którym młodzież spędza czas, w związku z tym – we współpracy z Centrum Komunikacji Społecznej na bieżąco modyfikowany był model pracy z młodzieżą.

4.2 Praca w instytucjach

UCZNIOWIE

W wybranych instytucjach rozpoczęła się praca. Wpierw – odbyły się spotkania robocze z dyrektorami szkół i nauczycielami, którzy zostali opiekunami projektu w instytucjach.

  • lekcje

W grudniu rozpoczął się główny element dla młodzieży – cykl dwóch lekcji, podczas których uczestnicy zapoznawani byli z dostępnymi narzędziami realizacji pomysłów na rzecz miasta i innych mieszkańców. Zajęcia skupiały się wokół tematu wpływu, a konkretnie zwiększania wpływu młodzieży na swoje otoczenie i poczucie sprawczości w kwestiach, które są dla młodych ludzi ważne lub frustrujące. Na tej podstawie opracowywane uczestnicy zajęć generowali w małych grupach pomysły na działania lub zmiany w przestrzeni, które służyłyby młodzieży i innym mieszkańcom Warszawy, a które mogłyby zostać zrealizowane przy użyciu budżetu partycypacyjnego i/lub inicjatywy lokalnej. Powstały w ten sposób fiszki, stanowiące pierwszy krok do konkretnych projektów, nad którymi pracowaliśmy już w styczniu podczas konsultacji indywidualnych.

Na potrzeby spotkań przygotowane zostały dwa osobne scenariusze, zakładające jedną dłuższą lekcję (dla MAL i MRD) lub dwie krótsze (szkoły). Scenariusze można pobrać tutaj:

Do projektu zaangażowane zostały wybrane klasy w szkołach, ale, by dotrzeć do większej liczby uczniów i pokazać mechanizmy BP i IL, stworzone zostały piankowe tablice (70 cm x 100 cm) do powieszenia w holu instytucji. Poza wymiarem edukacyjnym, miały też wymiar informacyjny – pojawiały się na nich aktualności dotyczące projektu i samych procedur BP i IL.

  • konsultacje

Od stycznia do czerwca pracownicy Stoczni wraz z przedstawicielami Urzędów Dzielnic wspierali młodzież w bardziej zindywidualizowany sposób – poprzez spotkania, konsultacje telefoniczne i mailowe. Na styczeń przypadła główna część konsultacji, by doradzić w kwestii dopracowywania pomysłów na projekty do BP. Ci, którzy 23 stycznia złożyli wnioski do BP (w sumie 14 osób), pracowali z zespołem projektu dalej – nad udziałem w miejskich debatach i promocją projektów.

  • debaty

W styczniu odbyły się dwie debaty młodzieżowe – po jednej na dzielnicę. W każdej wzięło udział ok. 10 uczniów. Obecna na spotkaniach młodzież opowiadała o swoich pomysłach na projekty do budżetu partycypacyjnego – pozostali uczestnicy podpowiadali ewentualne modyfikacje. Uczestnikom rozdawaliśmy krótkie informacje o najbliższych krokach związanych ze złożeniem projektu w ramach BP (datach, potrzebnych dokumentach, procedurach do spełnienia oraz dzielnicowych lokalizacjach i kontaktach ważnych z punktu widzenia procedury BP). Debaty odbyły się w Urzędach Dzielnic, poza młodzieżą brali w nim udział  koordynatorzy ds. BP we współpracujących z nami dzielnicach.

  • warsztaty

W marcu i kwietniu zorganizowana została seria warsztatów. Mogli wziąć w nich udział wszyscy uczniowie instytucji biorących udział w projekcie (a nie tylko z wybranych klas). W każdej instytucji uczniowie mieli do wyboru 6 tematów – zostały one powieszone na tablicach przygotowanych w trakcie projektu i krótko na lekcjach przedstawiane przez opiekunów szkolnych. Głosowanie odbywało się głównie w klasach, w których wcześniej prowadzone były lekcje, częściowo także poprzez listy na stworzonych w ramach projektu tablicach informacyjnych. Okazało się, że młodzież jest zgodna co do tego, co ich interesuje, a były to powtarzające się dwa tematy: “Jak zarządzać sobą w czasie?” oraz “Jak dobrze występować publicznie?”. W większości przypadków warsztaty odbywały się pod koniec szkolnego dnia i były dla chętnych.

NAUCZYCIELE

Wsparcie edukacyjne i motywacyjne dotyczyło także dorosłych pracujących z młodzieżą. W tym celu pracownicy Stoczni zorganizowali w instytucjach spotkania dla nauczycieli. Scenariusz zakładał opowieść o roli nauczycieli w procesie edukacji obywatelskiej uczniów, rozmowę o sposoby pracy z młodzieżą w danych szkołach i wyzwaniach z tym związanych a także opowieść o inicjatywach obywatelskich, w których młodzież może brać udział. Wyzwaniem była organizacja spotkań wobec napiętego szkolnego harmonogramu i braku motywacji dla nauczycieli. Trudności w organizacji stanowią jednak także pewną przesłankę do pokazania problemu braku zaangażowania nauczycieli w podejmowaniu działań na rzecz rozwoju młodzieży i wsparcia ich w działalności obywatelskiej.

4.3 Podsumowanie i ewaluacja

Na koniec projektu dla wszystkich uczestników zorganizowane zostało ognisko nad Wisłą – służyło ono przede wszystkim integracji i domknięciu procesu w miłej atmosferze.

Dodatkowo przeprowadzana została ewaluacja procesu. Głównymi celami było przyjrzenie się konstrukcji działań i ocenie, na ile ten model może był skuteczny w zwiększaniu aktywności obywatelskiej młodzieży, a także ocenie samych warszawskich mechanizmów z punktu widzenia młodzieży. Ewaluacja działań podzielona była na dwie części – indywidualne rozmowy ewaluacyjne z nauczycielami i opiekunami i internetowa ankieta dla młodzieży. Jej papierową wersję mieliśmy rozdawać także podczas pikniku. Niestety nie przeprowadziliśmy jej przez ulewę, która niespodziewanie przerwała wydarzenie.

Nauczyciele pozytywnie oceniali założenia projektu i jego wizję. Podczas rozmów jednoznacznie pozytywnie wyrażali się co do edukacyjnych walorów działań i pomysłu na mówienie o BP i IL. wskazali jednakże na kilka obszarów, które warto dopracować, w tym m. in. inny sposób komunikacji z uczniami (telefon i facebook zamiast maila), wydłużenie cyklu lekcji, wzmocnienie etapu konsultacji indywidualnych, przesunięcie pikniku na początek czerwca czy silniejsze osadzenie lekcji w ramach lekcji WOS. Z kolei uczniowie (3 os.) najlepiej wspominali etap indywidualnego wsparcia i promowania projektów. Wszyscy zadeklarowali, ze chcieliby w przyszłym roku również złożyć projekty do budżetu partycypacyjnego.

5. Rezultaty

W sumie o warszawskich mechanizmach partycypacyjnych dowiedziało się ponad 500 warszawiaków w wieku 13-19 lat. Dzięki działaniom w ramach projektu, młodzież złożyła 11 wniosków do budżetu partycypacyjnego i 1 inicjatywę lokalną, 3 projekty z BP przeszły do etapu głosowania, a młodzi projektodawcy zadeklarowali chęć uczestnictwa także w następnych edycjach BP.

Sam model działania traktowany był przez „Stocznię” pilotażowo, dlatego tak ważna była końcowa ewaluacja. Zarówno młodzież jak i nauczyciele-opiekunowie pozytywnie oceniali założenia projektu, jego wizję i edukacyjny charakter. Mimo to, było kilka obszarów, które warto dopracować, o czym mówili nauczyciele, czyli np. inny sposób komunikacji z uczniami (telefon i facebook zamiast maila), wydłużenie cyklu lekcji, wzmocnienie etapu konsultacji indywidualnych, przesunięcie pikniku na początek czerwca czy silniejsze osadzenie lekcji w ramach lekcji WOS. Z kolei uczniowie najlepiej wspominali etap indywidualnego wsparcia i promowania projektów.

Ważnym rezultatem jest też przekazanie know-how w postaci obecności w półrocznym projekcie i gotowego scenariusza do realizacji na lekcji dla nauczycieli.

6. Problemy i wyzwania

Głównym wyzwaniem w projekcie było przejście od fazy pomysłów do realizacji konkretnych projektów do BP lub IL. Młodzież miała bardzo dużo zwerbalizowanych potrzeb, dostrzegała też dużo problemów w lokalnej przestrzeni publicznej. Jednak niewiele w nich przełożonych zostało na wnioski do BP lub IL. Ten problem może wynikać z błędów w konstrukcji modelu i wymagać w przyszłości ulepszenia (np. poprzez dodanie lekcji na ćwiczeniowe pisanie wniosku) i więcej czasu na konsultacje indywidualne.

Drugim problemem było utrzymanie gotowości szkół do współpracy i przeprowadzenie zaplanowanych działań. O ile stworzenie harmonogramu lekcji dla uczniów nie stanowiło problemu, o tyle umawianie warsztatów i spotkań dla nauczycieli coraz trudniej udawało wpisywać się w szkole grafiki. Na początku działań zabrakło spisanej i przypieczętowanej przez władze instytucji deklaracji.

Dodatkowo, poważnym wyzwaniem był bieżący kontakt z młodzieżą – klasyczna stosowana forma kontaktu, czyli mail jest niemal zupełnie nieskuteczny. Jednocześnie, trzeba zachować dodatkową ostrożność zbierając dane od uczestników, ponieważ pracuje się z osobami niepełnoletnimi, co powoduje dodatkowe komplikacje.

7. Rekomendacje

  • Warto współpracować z urzędem – wsparcie merytoryczne i formalne może być kluczowe dla sprawnej realizacji działań związanych z procedurami BP i IL
  • Dać dużo czasu na pracę nad dopracowaniem pomysłów i przełożeniem ich na projekty, pod okiem merytorycznych doradców
  • Oprzeć komunikację z młodzieżą o media społecznościowe i indywidualne kontakty telefoniczne
  • Na początku działań sformalizować współpracę z instytucjami w formie dokumentu z konkretnymi działaniami

Zdjęcia autorstwa Pawła Ogrodzkiego (www.pawelogrodzki.com)


Informacja o plikach cookies

Ta strona używa plików cookies i podobnych technologii. Kontynuując jej przeglądanie, wyrażasz zgodę na ich wykorzystywanie zgodnie z Twoimi ustawieniami przeglądarki.

Powrót do góry strony