Sondaż uliczny
Bezpośrednia rozmowa ankietera z osobą badaną przy użyciu kwestionariusza zwierającego listę kilku ogólnych pytań dotyczących określonego problemu. Pozwala na wychwycenie wątków wymagających głębszego rozpoznania i zebranie preferencji.
| Cel | wychwycenie wątków wymagających głębszego rozpoznania i zebranie preferencji |
| Format | bezpośrednia rozmowa ankietera z osobą badaną przy użyciu kwestionariusza zwierającego listę kilku ogólnych pytań dotyczących określonego problemu |
| Uczestnicy | dowolna liczba przechodniów, których można próbować również dobierać (np. co drugi mężczyzna/co druga kobieta) |
| Czas trwania |
od 1 do kilku dni obecności ankieterów w przestrzeni publicznej – bez czasu przygotowania wydarzenia i opracowania jego wyników |
| Koszt | średni |
| Zasoby osobowe | osoba do przygotowania pytań i zagadnień ankiety, umieszczenia jej w internecie, opracowania danych, ankieterzy |
| Zalety, zastosowanie |
|
| Szczególne wymagania |
|
Opis techniki
Sondaż uliczny to narzędzie diagnostyczne – pozwala na zebranie danych dotyczących podstawowych preferencji mieszkańców – podstawowych, a nie pogłębionych przede wszystkim z uwagi na charakter interakcji z respondentem-mieszkańcem w sytuacji rozmowy na ulicy.
Kluczowe w przeprowadzeniu sondażu ulicznego jest odpowiednie przygotowanie prostej ankiety/kwestionariusza, zgodnie z którym zadawane są przez ankieterów pytania przechodniom, sformułowanie wytycznych dla ankieterów dotyczących osób, którym zostaną zadane pytania oraz miejsca i czasu, w których będzie przeprowadzany sondaż.
Co ważne, założenia dotyczące pytań i scenariusza powinny zakładać szybkość interakcji – przechodnie zazwyczaj gdzieś spieszą, unikają ankieterów, których kojarzą jako ‘nagabywaczy’ sprzedających usługi lub produkty. Można o tym łatwo zapomnieć, delegując do realizacji sondażu nieprofesjonalnych czy nieopłacanych ankieterów wolontariuszy, urzędników w czasie ich pracy – jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach. Sytuacja powinna być bardzo jasna i z góry określona: ankieta zawiera kilka pytań, jest anonimowa, dotyczy sąsiedztwa, dzielnicy, naszego miasta etc. Pytania powinny być konkretne ale dawać szansę chętnym na skomentowanie problemu, podanie swojego zdania na temat możliwych rozwiązań/wyobrażeń.
Miejsce i czas przeprowadzania sondażu również odgrywają znaczącą rolę w wynikach przeprowadzonego rozeznania. Miejsce warto skonsultować z lokalnymi „przyjaciółmi sprawy” – na jednym rogu, który z urzędu nie różni się niczym od pobliskiego możemy nie mieć chętnych do rozmowy – tylko dlatego, że kojarzone jest przez lokalną społeczność jako niebezpieczne. Dlaczego zresztą przeprowadzać sondaż w jednym punkcie, a nie w kilku dobrze dobranych miejscach, poprosić ankieterów o przejście się kilkoma ulicami, ale tak, żeby ich rewiry nie pokrywały się. Podobnie z czasem. Jeżeli np. badamy funkcje rekreacyjne przestrzeni, to warto zadać sobie pytanie, czy w danym czasie w danym miejscu napotkani mieszkańcy to będą akurat Ci, którzy korzystają z przestrzeni zwłaszcza w kontekście rekreacji?
Rekrutując ankieterów warto pamiętać o młodzieży z okolicznych szkół, szczególnie tych objętych planowaniem przestrzeni. Z jednej strony bardzo prawdopodobne, że znają przestrzeń, o którą chcemy pytać, z drugiej strony przyciągnięcie zainteresowania młodzieży jest okazją do rozszerzenia dialogu o przestrzeni, o którą nam chodzi właśnie na tę grupę. Tak jak na przykład zrobiono to w Będzinie:
Zwrócono się do będzińskich placówek oświatowych z propozycją zaangażowania młodzieży w prace nad strategią. Ostatecznie w projekt zaangażowało się 58 młodych badaczy z pięciu gimnazjów i jednego liceum ogólnokształcącego. Podczas trzech spotkań szkoleniowych eksperci zaznajomili ich z tematyką badań społecznych.
W trakcie pierwszego warsztatu uczniowie dowiedzieli się, czym jest strategia rozwoju miasta i jak taki dokument powstaje. […] Wnioski z tego ćwiczenia posłużyły ekspertom z CDS-u do przygotowania kwestionariusza – podstawy dalszych badań. […]
Drugie spotkanie miało charakter instruktażowy. Uczniów przeszkolono z zakresu pracy ankieterskiej – dowiedzieli się, jak odpowiednio zadawać pytania i jak zachować się w razie niechętnych reakcji respondentów. Młodzi odgrywali scenki przedstawiające wywiad, przy okazji poznając najczęstsze problemy pracy ankietera i zdobywając wiedzę, jak sobie radzić w trudnych sytuacjach.
Po drugim warsztacie wyruszyli w teren, żeby przeprowadzić wywiady kwestionariuszowe z mieszkańcami – członkami rodziny, znajomymi i sąsiadami. Łącznie zebrali 488 ankiet. […]
Podczas trzeciego spotkania młodzi ankieterzy uczyli się analizować zebrane dane i prezentować uzyskane wyniki. Każda grupa przygotowała kluczowe wnioski w wybranej przez siebie formie. Miała też za zadanie zaprezentować je 28 maja 2012 r. na XXII Sesji Rady Miejskiej Będzina. Prezentacje oceniono bardzo wysoko, a młodzi ludzie zaimponowali krytycznym, racjonalnym spojrzeniem na stan miasta oraz kreatywnością – przygotowali nie tylko prezentacje multimedialne, lecz także m.in. dramę i makietę.
Grupa, którą chcemy zapytać o opinię w ramach sondażu również nie musi być po prostu grupą przechodniów z miejsc, które wybierzemy, jako optymalne do przeprowadzenia badania. Można zastosować tak zwany dobór wygodny, czyli przeprowadzanie wywiadu z pierwszą setką osób, które są chętne, by porozmawiać, ale próbę tę można zawęzić i rozmawiać z pierwszą setką osób w określonym przedziale wiekowym, albo co wybrać do rozmowy do drugiego przechodnia określonej płci. Nie zachowujemy wówczas jeszcze wymogów reprezentatywności próby, na której prowadzimy badanie, ale stwarzamy sytuację losową, która sprzyja dokładności zebranych danych. Ustalenia dotyczące tego, kogo ankietują ankieterzy warto na bieżąco monitorować i sprawdzać, czy założenia sprawdzają się, a jeżeli nie, reagować na bieżąco zmieniając wytyczne.
Ankieter powinien być również przygotowany do odpowiedzi na szereg pytań respondentów – znać sytuację i proces, w którym bierze udział. A na końcu przeprowadzonego wywiadu – czemu nie dać okazji osobom, które weszły w rozmowę, aby pozostawiły do siebie kontakt. To doskonała okazja do tego, aby rozszerzać bazę kontaktów osób zainteresowanych tematem, które zaprosimy do udziału przy innych okazjach jeszcze w tym samym procesie konsultacji.
Nie można także zapomnieć o tym, że zebrane dane, informacje, preferencje trzeba poddać obróbce aby przygotować zbiorcze opracowanie – co samo w sobie jest czasochłonne – i podać do wiadomości publicznej. Istnieje duża szansa, że respondenci będą zainteresowani wynikami wywiadów.
Przebieg
- Przygotowanie kwestionariusza
- Szkolenie ankieterów
- Przeprowadzenie sondażu w kluczowych miejscach we właściwym czasie
- Podsumowanie sondażu i upublicznienie wyników
Przykłady zastosowania
– Konsultacje przebudowy ul. Stara Droga w Toruniu, Przepis na ulicę, s. 63
