WŁĄCZ SIĘ! Sieciowanie, edukowanie, komunikowanie – partycypacja łódzkich mniejszości

Projekt WŁĄCZ SIĘ! to trzyletnie działania aktywizujące osoby z grup mniejszościowych do partycypacji obywatelskiej oraz samorzecznictwa, a także szersze działania edukacyjne, skierowane do łodzian i łodzianek. Projekt był realizowany przez Stowarzyszenie HAKOACH oraz organizację partnerską w ramach dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

Spis treści

1. Esencja projektu
2. Kontekst
3. Opis procesu
4. Efekty projektu
5. Wyzwania
6. Źródła

Esencja projektu

Kontekst

WŁĄCZ SIĘ! to projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Realizatorem jest Stowarzyszenie HAKOACH – organizacja non-profit działająca na rzecz kształtowania postaw otwartości wobec mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych, ze szczególnym naciskiem na przeciwdziałanie antysemityzmowi i dyskryminacji. 

Łódź, analogicznie do całej Polski, jest miastem jednolitym pod względem narodowościowym i religijnym. Jednak strukturę̨ społeczeństwa w Łodzi i woj. łódzkim współtworzą̨ osoby z mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych. W ostatnich latach obserwujemy także wzmożone migracje do Łodzi, zwłaszcza po 24 lutego 2022 r. Tuż po inwazji Rosji na Ukrainę do Łodzi przybyło ok. 90 tys. osób uchodźczych z Ukrainy. Obecnie [stan na 2023 rok] przebywa tu ponad 30 tys. Stowarzyszenie planowało projekt jeszcze w innej rzeczywistości, nie wiedząc o tym, co się wydarzy w Ukrainie, a jednak integracja i wsparcie osób z doświadczeniem migracyjnym było od początku jego ważnym elementem.

Celem projektu było wsparcie osób z mniejszości w pełnej partycypacji społecznej, w tym wstawaniu się̨ rzecznikami swoich praw i posiadania wpływu na kształtowanie lokalnej polityki. Zwiększanie partycypacji przekłada się̨ na lepszy proces integracji nowych osób w polskim społeczeństwie. Projekt miał na celu usprawnienie i rozbudowanie systemu komunikacji pomiędzy osobami z mniejszości oraz cudzoziemcami a osobami reprezentującymi służby mundurowe, urzędy i kadry zarządzające szkołami. Projekt zakładał, że w tej wzajemnej komunikacji powinien wybrzmieć też samorzeczniczy głos mniejszości

Zdjęcia z archiwum autorki tekstu

Opis procesu

Projekt składał się  z kilku części: spotkań, szkoleń, wydarzeń (w tym promocyjnych),  oraz z publikacji. 

W czasie trwania projektu odbyły się 22 dwa spotkania koalicji Łódź Różnorodności – nieformalnej grupy, która została zawiązana w 2020 r. z inicjatywy Stowarzyszenia HaKoach i która zrzesza osoby z różnych grup narodowych, etnicznych, wyznaniowych oraz osoby z doświadczeniem migracyjnym. Koalicja jest platformą wymiany doświadczeń, dobrych praktyk i inicjowania wspólnych działań. Efektem tych spotkań były między innymi dwie edycje Łódzkiego Pikniku Różnorodności – w maju 2022 i w maju 2023.

Zdjęcia z archiwum autorki tekstu

Dodatkowo, odbyły się konsultacje eksperckie mniejszości dla mniejszości – spotkania, które odbywały się regularnie od stycznia 2022 do marca 2023. Regularny i bezpośredni kontakt był podstawą projektu. Podczas konsultacji osoby uczestniczące miały okazję poznawać nawzajem elementy swoich kultur (np. podczas imprezy chanukowej), a także wspólnie inicjować działania – razem z międzynarodową grupą „No Hate” wspólnie gotowali i wydawali jedzenie osobom w kryzysie bezdomności w Łodzi.

Dla organizatorów ważne było wzmacnianie kompetencji samorzeczniczych w grupach mniejszościowych, dlatego zaproszona ekspertka Anna Makówka (National Democratic Institute, Żydowskie Stowarzyszenie Czulent)  poprowadziła szkolenia z zakresu komunikacji z politykami_czkami i urzędnikami_czkami, tak, aby osoby te stały się „słyszalnymi głosami” swoich społeczności. 

Kolejnym działaniem uzupełniającym projekt były grupy wsparcia dla osób z grup mniejszościowych i migranckich prowadzone przez psychoterapeutki. Jedna grupa dedykowana była osobom dorosłym, a druga dzieciom i ich rodzicom. Podczas trwania projektu nastąpiły nieoczekiwane okoliczności – inwazja rosyjska na Ukrainę. Okazało się, że wsparcie psychologiczne jest niezwykle potrzebne osobom, które uciekły przed wojną i znalazły się w Łodzi. W porozumieniu z grantodawcą organizacja przeformułowała grupy wsparcia, skupiając się na potrzebach osób z Ukrainy, aby pomóc im poradzić sobie z traumą wojenną.

Z researchu stowarzyszenia przed rozpoczęciem projektu wyniknęła potrzeba wzmacniania kontaktu między reprezentantami i reprezentantkami grup mniejszościowych a służbami mundurowymi, kadrą dyrektorską i nauczycielską oraz urzędnikami i urzędniczkami. Organizacja zwróciła uwagę na problem w tych kontaktach – osoby z służb mundurowych i urzędów często nie wiedziały gdzie szukać kontaktu do reprezentantów_ek społeczności wyznaniowych, etnicznych czy narodowych. Na tę potrzebę został zorganizowany cykl szkoleń eksperckich, które poprowadzili: Karolina i Karol Kwiatkowscy z organizacji partnerskiej – Centralna Rada Romów w Polsce. Odbyło się 88 godzin szkoleń, które zostały bardzo dobrze ocenione przez osoby z służb mundurowych, urzędów i szkół. Uzupełnieniem wiedzy zdobytej na szkoleniach jest publikacja – „Księga kontaktów i dobrych praktyk”, którą została wydana pod koniec trwania projektu. Zawiera ona kontakty do organizacji mniejszościowych w województwie łódzkim, a także jest przewodnikiem po różnicach międzykulturowych z obszaru kultury żydowskiej i romskiej, czyli dwóch tematów, w którym specjalizujemy się organizacja realizująca projekt oraz jej organizacja partnerska. 

Ciekawym punktem projektu WŁĄCZ SIĘ! była także kampania edukacyjno-informacyjna, której bohaterów i bohaterki zostali zrekrutowani podczas konsultacji mniejszości dla mniejszości. 

Do kampanii „Wszystkie ręce na pokład! Płyniemy w tej samej Łodzi” wybrano 10 niesamowitych osób – łodzianki i łodzian z wyboru, które i którzy urodzili się w zupełnie innych miejscach na świecie. Miasto Łódź było i jest wielokulturowe. Zbudowane przede wszystkim przez Polaków, Żydów, Niemców i Rosjan. Dziś mieszają się tu rozmaite kultury, na ulicach słychać wiele języków. Łódź stała się domem, przynajmniej na czas wojny, dla ponad stu tysięcy osób z Ukrainy. Ale poza tymi tragicznymi okolicznościami, do Łodzi przybywają ekspaci i ekspatki z wielu innych krajów, na studia, do pracy lub z miłości.

Allan, Anastasia, Aya, Elina, Karin, Larisa, Lilly, Rajat, Said i Tapiwa. 10 twarzy kampanii. 10 historii. I różne powody, dla których warto wybrać Łódź.

Kampania była dobrze widoczna w mieście – w gablotach na reprezentacyjnej dla Łodzi ulicy Piotrkowskiej znalazły się plakaty a spoty puszczane były w łódzkich autobusach i tramwajach, a także w Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Kampania ruszyła w marcu 2023 r., przy okazji Międzynarodowego Dnia Walki z Dyskryminacją Rasową. 

Na koniec projektu odbyła się konferencja podsumowująca „WŁĄCZ SIĘ! Sprawdzamy nasze prawa – monitoring, dobre praktyk”, w której wzięły organizacje partnerskie współpracujące ze stowarzyszeniem HaKoach. Poza panelami odbyły się okrągłe stoły, przy których osoby z różnych grup dzieliły się swoimi doświadczeniami i pomysłami na przyszłe projekty i rozwiązania.

Zdjęcia z archiwum autorki tekstu

Efekty procesu

Projekt, według ewaluacji stowarzyszenia, przyczynił się̨ do wzmocnienia procesów integracji, a także do lepszego zsieciowania się osób z mniejszości z przedstawiciel(k)ami samorządu, służb mundurowych oraz innych instytucji i organizacji. Najważniejszy wydaje się̨ bezpośredni kontakt, jaki udało się̨ stworzyć́ i to, że osoby z grup mniejszościowych i z doświadczeniem migracyjnym, które uczestniczyły w projekcie wiedzą teraz, gdzie szukać́ pomocy i wsparcia, do kogo zwrócić́ się̨ z pytaniami. Ważne są̨ także osobiste relacje, które powstały w trakcie projektu – to, że wiele osób nawiązało nowe kontakty i często chcą spędzać́ ze sobą̨ czas. 

Długofalową korzyścią̨ projektu jest także profesjonalizacja działań́ stowarzyszenia i kontakty, jakie w ramach tego projektu ono nawiązaliło i wzmocniło. Daje to bardzo dobry kapitał do kolejnych działań́. Niewątpliwą wartością̨ jest trwałość́ koalicji Łódź Różnorodności, której członkowie i członkinie spotykają się regularnie od 2020 r. (mimo pandemii, wojny i innych niesprzyjających okoliczności), a także rozwijają się̨ i realizują kolejne projekty. Kontakty w ramach koalicji i bezpośredni kontakt osób z grup mniejszościowych z osobami z organizacji, samorządu i służb są̨ nieocenione i wszystkie osoby należące do koalicji zwracają̨ uwagę̨ na to, że to dla nich niezwykle istotne doświadczenie. Nie byłoby to możliwe bez projektu WŁĄCZ SIĘ!, który utrwalił stowarzyszenie w przekonaniu, że chce ono działać dalej.

Zdjęcia z archiwum autorki tekstu

Wyzwania

Dużym wyzwaniem, z którym organizacja musiała  był wybuch wojny w Ukrainie i następująca po nim, wzmożona migracja osób uchodźczych do Łodzi i województwa łódzkiego. Stowarzyszenie HaKoach zaangażowało się w pomoc osobom z Ukrainy – uruchomiło punkt bezpłatnego wsparcia psychologicznego oraz organizowało działania edukacyjne dla dzieci i młodzieży z Ukrainy. Dzięki elastyczności grantodawcy, mogło część działań w ramach projektu zadedykować osobom z Ukrainy. Dużym wyzwaniem było także stworzenie wielokulturowej społeczności wokół naszych działań, ale dzięki dobrej współpracy z partnerami i licznymi kontaktami, udało się to osiągnąć.

Źródła

• https://hakoach.eu/1964-2
• https://hakoach.eu/lodz
• https://publicystyka.ngo.pl/ksiega-dobrych-praktyk-i-kontaktow
• https://www.facebook.com/wlacz.sie.lodz
• https://www.facebook.com/hakoach.lodz

Tekst został przygotowany przez przedstawicielkę Stowarzyszenia HaKoach – Elizę Gaust.

Tekst powstał w ramach projektu „Przestrzeń Praktyków Partycypacji” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.