Techniki

Wywiad kwestionariuszowy (ankieta od-drzwi-do-drzwi)

Pozwala na zebranie szczegółowych danych i opinii dotyczących konkretnej kwestii. Polega na bezpośredniej interakcji między badaczem a badanym – rozmowie na podstawie przygotowanego kwestionariusza lub dyspozycji do wywiadu.

Cel	zebranie szczegółowych danych i opinii dotyczących konkretnej kwestii
Format	bezpośrednia interakcja między badaczem a badanym rozmowa prowadzona na podstawie przygotowanego kwestionariusza lub dyspozycji do wywiadu
Uczestnicy	określone grupy respondentów
Czas trwania	badanie kilkudziesięciu lub kilkuset respondentów może trwać nawet ponad miesiąc; jeden wywiad trwa zazwyczaj ok. 1,5-2 godziny
Koszt	średni
Zasoby osobowe	osoba przygotowująca kwestionariusz/dyspozycje, osoba opracowująca dane, ankieterzy
Zalety, zastosowanie	umożliwia zdobycie szczególnych danych i opinii, które można przedstawić w postaci liczbowej i opisu jakościowego dzięki bezpośredniemu kontaktowi z badanymi możliwość wytłumaczenia zadawanych pytań, przełożenia ich na język zrozumiały dla respondenta możliwość dotarcia do określonej grupy i liczby respondentów oraz kontrola uzyskanych odpowiedzi
Szczególne wymagania	dobrze dobrani respondenci, spośród grup, których opinie mają szczególne znaczenie dla prowadzonych konsultacji odpowiednie dobranie ankieterów/prowadzących wywiady do grup docelowych

Opis techniki

Wywiad kwestionariuszowy sprawdza się wówczas, kiedy prowadzący proces konsultacji wie już, które aspekty diagnozy potrzebują pogłębienia lub poszukują inspiracji do rozwinięcia procesu wśród sprecyzowanych grup objętych konsultacjami. Wywiad jest kolejnym narzędziem badawczym na pola nauk społecznych. Najlepiej wyobrazić go sobie, planując przedsięwzięcie, jako rozmowę z przedstawicielami konkretnych grup, do których go kierujemy. Mimo tego, że rozmowa ta powinna posiadać kręgosłup-scenariusz, nie chodzi jednak o proste przepytanie respondenta zgodnie z zestawem kolejnych pytań. Należy stworzyć komfort i swobodę przekazywania opinii w kontekście procesu, do którego opinie ta jest zbierana.

Wywiad kwestionariuszowy przeprowadzany jako ankieta door-to-door jest jednak przede wszystkim doskonałą okazją do poznania lokalnej społeczności: Trzeba działać w bezpośredni sposób. Angażowanie wymaga pokory i słuchania, szczególnie od władzy i ekspertów. Jeżeli dowiemy się, czego ludzie chcą, możemy dopasować się do tych potrzeb. Ale jeżeli to, co robimy, jest pierwszą rzeczą, która po prostu wydaje nam się właściwa, nie uda nam się dopasować. Trzeba przełamać mit, że wiemy, co jest za tymi wszystkimi zamkniętymi drzwiami. – Jasmine Love, radna, Cirencester, Wielka Brytania. Jasmine rozpoczynając proces konsultacji Lokalnego Planu Działania zapukała do drzwi praktycznie wszystkich domostw, żeby porozmawiać o problemach i wyzwaniach. Przeprowadziła serię wywiadów. Teraz organizuje prowadzenie takiej diagnozy w dużym mieście: Jedna sześcioosobowa grupa może zapukać do wszystkich drzwi na dwóch ulicach.

Wymaga to jednak przygotowanych ankieterów. Czasem ankieterem, z uwagi na status respondentów powinien być lokalny lider, nawet wysokiej rangi urzędnik:

Sekretarz gminy wraz ekspertem z Instytutu Retzla wyselekcjonowali grupę 35 kluczowych osób – potencjalnych uczestników biorących udział w tworzeniu i realizacji Planu. Byli to m.in. lokalni przedsiębiorcy, przedstawiciele miejscowych szkół i rady rodziców, izby gospodarczej w Braunau oraz urzędu pracy. Z tymi osobami ekspert oraz sekretarz gminy przeprowadzili indywidualne rozmowy dotyczące również sytuacji w gminie i strategicznego poparcia dla planu. Podczas wstępnych rozmów przyszli uczestnicy konsultacji proszeni byli o zdiagnozowanie problemów, o przedstawienie pomysłów na konkretne rozwiązania, o wskazanie obszarów priorytetowych, którymi należało się zająć. Dzięki temu udało się zebrać wstępne informacje, niezbędne do lepszego planowania dalszych prac. Przede wszystkim jednak indywidualna rozmowa stanowiła znakomite narzędzie motywowania do uczestnictwa w pracach nad Planem. Rozmówcy mogli poczuć się docenieni dzięki zainteresowaniu gminy, która zwróciła się do nich o pomoc i z uwagą słuchała tego, co mają do powiedzenia.

Z kolei z uwagi na potrzeby i ograniczenia wybranych grup warto dobrać ankieterów/prowadzących wywiady zgodnie z kluczem, który pozwoli zadbać o komfort respondentów, np. tak:

Do przeprowadzenia wywiadów zaangażowano wolontariuszy z Centrum Aktywności Seniora. Ich zadaniem było poznanie potrzeb i wymagań w zakresie jakości usług opiekuńczych każdego korzystającego z usługi.

Każdego wolontariusza przygotowywano do przeprowadzenia wywiadu podczas grupowego szkolenia. Starano się przede wszystkim zachęcić ich do stworzenia przyjacielskiej atmosfery, tak by wywiad jak najmniej przypominał ankietę, a jak najbardziej zwyczajną rozmowę pomiędzy przyjaciółmi. Wolontariusze nie mogli nagrywać rozmów ani notować w trakcie wywiadu. Po wyjściu z mieszkania każdy z wolontariuszy miał za zadanie spisać swoje obserwacje, uzyskane informacje i wnioski. (Tutaj wytyczne dla seniorów-ankieterów)

Jeżeli przeprowadzenie wywiadu jest niemożliwe, nadal można pukać do konkretnych drzwi i zadbać o to, żeby kwestionariusz został wypełniony:

Ankieta musiała był rozdystrybuowana jak najszerzej, dlatego postawiono na bezpośredni kontakt z mieszkańcami. Grupa Sterująca poprzez siatkę znajomych zrekrutowała 27 wolontariuszy, którzy odwiedzili wszystkie domy w Whitchurch i zaprosili mieszkańców do wypełnienia dość obszernej ankiety. Wolontariusze byli odpowiedzialni za pewną grupę respondentów i co jakiś czas przypominali im o jej wypełnieniu.

Przebieg

Przygotowanie scenariusza
Pilotaż scenariusza
Rekrutacja uczestników
Realizacja wywiadów
Opracowanie wyników

Przykłady zastosowania:

– Austria, Munderfing, razem dla zatrudnienia i edukacji

– Polska, standaryzacja usług opiekuńczych w Gdyni

– Wielka Brytania, Community Led Planning w Whitchurch-on-Thames