Plan gospodarki odpadami (Wiedeń)
Rok realizacji: 1999 - 2001Ustawa o gospodarce odpadami Miasta Wiednia nakazuje definiować co pięć lat Wiedeńską Koncepcję Gospodarki Odpadami. Przed przystąpieniem do prac zw. z Koncepcją na 2002 rok władze miasta uznały, że chcą zasięgnąć opinii obywateli, jak rozwiązać te problemy związane z gospodarką odpadami, które pojawią się w niedalekiej przyszłości – rosnącą ilością odpadów i niewystarczające moce przerobowe w istniejących zakładach utylizacji śmieci. Władze postanowiły zapytać też obywateli (poprzez grupy interesów i organizacje ekologiczne), czy potrzebna jest nowa spalarnia w Wiedniu, czy wystarczy zintensyfikowanie działań na rzecz zmniejszenia ilości odpadów w mieście.
Spis treści
1. Esencja projektu
| Inicjatywa | Plan gospodarki odpadami (Wiedeń, Austria) |
| Miejsce/czas | Wiedeń, Austria, 1999-2001 |
| Narzędzia | Zespół roboczy |
2. Kontekst
Ustawa o gospodarce odpadami Miasta Wiednia nakazuje definiować co pięć lat Wiedeńską Koncepcję Gospodarki Odpadami. Przed przystąpieniem do prac zw. z Koncepcją na 2002 rok władze miasta uznały, że chcą zasięgnąć opinii obywateli, jak rozwiązać te problemy związane z gospodarką odpadami, które pojawią się w niedalekiej przyszłości – rosnącą ilością odpadów i niewystarczające moce przerobowe w istniejących zakładach utylizacji śmieci. Władze postanowiły zapytać też obywateli (poprzez grupy interesów i organizacje ekologiczne), czy potrzebna jest nowa spalarnia w Wiedniu, czy wystarczy zintensyfikowanie działań na rzecz zmniejszenia ilości odpadów w mieście. Władze nie były prawnie zobligowane do przeprowadzenia tej strategicznej analizy środowiskowej (SAŚ), ale zależało im na takim zaplanowaniu gospodarki odpadami, które uwzględniałoby zarówno aspekty ekologiczne, jak i ekonomiczne i społeczne. Analiza w Wiedniu była pierwszą tego typu inicjatywą w Austrii w zakresie ochrony środowiska.
3. Opis procesu
W prace okrągłego stołu d/s strategicznej analizy środowiskowej (SAŚ) zaangażowano trzy grupy uczestników:
- przedstawiciele administracji: wydziału ds. gospodarki odpadami urzędu miejskiego, wydziału ds. ochrony środowiska, wydziału ds. finansowych, zakładów ciepłowniczych, zakładów komunalnych, dyrekcji magistratu i ministerstwa środowiska
- zewnętrznych ekspertów: autorytety zajmujące się gospodarką odpadami
- kwalifikowanych przedstawicieli społeczności: Wiedeńskiej Organizacji Ochrony Środowiska (powstałej w oparciu o ustawę o ochronie środowiska z 1993 roku, jej zadaniem jest ochrona środowiska naturalnego w mieście), Austriacki Instytut Ekologiczny, organizacja „die umweltberatung”, i dwie organizacje dachowa zrzeszająca instytucje o organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska – Oeko-Buero (należy do niego np. Greenpeace i Global 2000) oraz Umweltdachverband.
NARZĘDZIE: Zespół roboczy (okrągły stół)
Praca rozpoczęła się od zdefiniowania celów miejskiego planu gospodarki odpadami, w tym celów zw. z ochroną środowiska (np. redukcja emisji). Potem przedyskutowano aktualne problemy gospodarki odpadami, a następnie opracowano propozycje poprawy stanu rzeczy. Propozycje obejmowały różnorodne narzędzia, które następnie zostały sprawdzone pod kątem oddziaływania na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo. Po optymalizacji alternatyw zespół osiągnął konsensus co do koniecznych działań. Został on sformułowany jako raport przekazany radzie miasta.
Obrady okrągłego stołu były finansowane przez urząd miasta Wiednia. Proces trwał dwa lata – faza przygotowawcza: od lutego do czerwca 1999 r., realizacja: od czerwca 1999 r. do października 2001 r.
Harmonogram:
| Wiosna 1999 | rozpoczęcie procesu, tworzenie zespołu, zdefiniowanie celu („Wspólne opracowanie koncepcji ekologicznej i ekonomicznie optymalnej gospodarki odpadami w Wiedniu”) |
| czerwiec 1999 | pierwsze spotkanie robocze zespołu, przekazanie ogólnych informacji o SAŚ i zagranicznych dobrych praktykach w zakresie ochrony środowiska, dyskusja o celach Wiedeńskiej Koncepcji Gospodarki Odpadami (WKGO); ustalenie ram badawczych na potrzeby SAŚ |
| lipiec 1999 | konferencja prasowa wiceburmistrza Wiednia na temat sytuacji w gospodarce odpadami, SAŚ i WKGO, z konferencji wyniknęły propozycje tematów do dyskusji podczas 2. spotkania roboczego zespołu: możliwe scenariusze rozwoju sytuacji w gospodarce odpadami, ich wpływ na środowisko i ludzi, wskaźniki i metody badawcze |
| październik 1999 | drugie spotkanie robocze zespołu: wybór możliwych scenariuszy rozwoju sytuacji w gospodarce odpadami, ich wpływ na środowisko i ludzi, wybór wskaźników i metod badawczych. Następnie w małych podgrupach przebadano wybrane scenariusze według wyselekcjonowanych wskaźników i z zastosowaniem wybranych metod badawczych |
| luty 2000 | trzecie spotkanie robocze zespołu: prezentacja pierwszych wyników i dyskusja na temat poszczególnych scenariuszy na forum całego zespołu; ustalenie wagi poszczególnych wskaźników, ustalenie metody oceny. Następnie podgrupy przebadały i porównały poszczególne scenariusze stosując kryteria przyjęte przez plenum. |
| czerwiec 2000 | czwarte spotkanie zespołu: prezentacja uzupełnionych wyników pierwszej rundy (porównywanie scenariuszy); ulepszenie metody oceny; wybór zoptymalizowanych scenariuszy do drugiego etapu. Następnie podgrupy przebadały zoptymalizowane scenariusze według poprawionej metody oceny i stworzyły roboczą wersję raportu ekspertów |
| październik 2000 | piąte spotkanie robocze zespołu; zebranie opinii plenum na temat raportu ekspertów; następnie w podgrupach redagowano raport z uwzględnieniem zebranych opinii |
| kwiecień 2001 | szóste spotkanie robocze zespołu: prezentacja końcowych wyników analizy porównawczej scenariuszy; znalezienie konsensusu co do wyboru optymalnej alternatywy jako zalecenia dla rady miasta; ustalenie zasad monitoringu i realizacji planu, stworzenie zespołu ds. monitoringu; następnie w podgrupach przygotowano tymczasowy raport środowiskowy, przygotowano podsumowanie wyników SAŚ i przesłano go do rady miasta |
4. Finanse
330.000 Euro – koszty zewnętrzne na wykonanie planu gospodarki odpadami i raport środowiskowy oraz organizacja SAŚ
5. Rezultaty
W toku SAŚ zespół wypracował wspólne zalecenie dla Wiedeńskiej Koncepcji Gospodarki Odpadami. Zalecano następujące działania w celu rozwiązania problemów gospodarki odpadami w Wiedniu:
- Forsowanie działań w celu zmniejszenia ilości śmieci (zaproponowano ok.5 mln euro/rocznie na ten cel, zalecano też stworzenie grupy strategicznej ds. unikania odpadów),
- Budowę biogazowni,
- Budowę kolejnej spalarni śmieci, zamknięcie jednej ze starych spalarni.
Rada Miasta przyjęła większość proponowanych rozwiązań. Z jednym wyjątkiem (zalecenie zamknięcia spalarni Floetzersteig) stały się one częścią wiedeńskiej koncepcji gospodarki odpadami w roku 2002. Dzięki temu w znaczny sposób odciążono proces sporządzania obowiązkowego raportu środowiskowego. Podjęto następujące konkretne działania: poszukiwanie odpowiedniej lokalizacji dla nowej spalarni (wybrano Pfaffenau w dzielnicy Wien Simmering), w nowej Koncepcji udzielono też zgody na budowę biogazowi. Prócz tego rozpisano i przeprowadzono szereg konkursów na realizację nowych projektów w zakresie unikania odpadów.
Specjalna grupa monitorująca kontroluje realizację strategicznej analizy środowiskowej i rzeczywisty wpływ koncepcji na środowisko, przygotowuje na ten temat raporty. Podczas opracowywania wiedeńskiej koncepcji gospodarki odpadami na 2007 rok również przeprowadzono strategiczną analizę środowiskową przy okrągłym stole.
Tekst: Anna Krzemińska
Opracowano na podstawie strony internetowej www.wien.gv.at oraz www.arbter.at.
