Obywatelski Program z zakresu promocji zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w Radomiu

Członkowie Stowarzyszenia KAS Kombinat Aktywności Społecznej nie chcieli dłużej stać bezczynnie i wzięli sprawy w swoje ręce! Dzięki zaangażowaniu i kilkumiesięcznej pracy ludzi z różnych środowisk, powstał zbiór pomysłów na oddolne działania, które miały przyczynić się do obniżenia stale wzbierającej fali prób samobójczych podejmowanych przez dzieci i młodzież w Radomiu. Projekt był realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

Spis treści

1. Esencja projektu
2. Kontekst
3. Opis procesu
4. Efekty projektu
5. Wyzwania
6. Źródła

Esencja projektu

Kontekst

Ponad dwa tysiące (!) nastolatków w 2022 roku w Polsce znalazło się w tak trudnej sytuacji, ż powiedziało DOŚĆ i postanowiło podjąć dramatyczną próbę samobójczą. Często zupełnie nieświadomie, działając pod wpływem impulsu, ale … jakie to ma znaczenie?

Wykres 1. Liczba prób samobójczych osób do 18 rż. w Polsce

Całe „szczęście”, dzieci rzadko skutecznie odbierają sobie życie. Jednak każda z tych prób to dramat. Dramat dziecka, rodziny, otoczenia. Często to dopiero początek gehenny i zderzenia dzieci oraz ich rodziców z dramatycznie niewydolnym systemem polskiej psychiatrii dziecięcej, opisywanym tak boleśnie i okrutnie przez rodziców w słynnych „Szramach” Janusza Schwertnera.

Niewielu z nas ma jakikolwiek wpływ na to, jak działa „system”. Dlatego Stowarzyszenie KAS Kombinat Aktywności Społecznej  w trosce o mieszkańców i członków lokalnych społeczności uznało, że ma prawo i obowiązek podejmować działania oddolne, wskazywać ułomności i szukać rozwiązań.

Organizatorzy zaprosili mieszkańców i mieszkanki Radomia do wspólnego wypracowania Obywatelskiego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży. Efektem kilkumiesięcznej pracy wielu ludzi z różnych środowisk, jest rzetelna diagnoza naszego lokalnego, „radomskiego podwórka” oraz zbiór pomysłów na wspólne działania – tu i teraz. Ten program to obywatelski punkt widzenia.

Opis procesu

22 lutego 2022 roku Stowarzyszenie KAS Kombinat Aktywności Społecznej zorganizowało pierwsze spotkanie zespołu partycypacyjnego, którego celem było opracowanie Obywatelskiego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego Dzieci
i Młodzieży w Radomiu. Do udziału w zespole organizatorzy zaprosili przedstawicieli organizacji pozarządowych, psychologów, terapeutów, studentów pedagogiki, psychologii oraz rodziców. Wszystkich uczestników spotkania połączyła potrzeba podjęcia pilnych, oddolnych działań prewencyjnych w związku z dramatycznie narastającym problemem zaburzeń psychicznych i emocjonalnych wśród nastolatków.
Aby zainteresować mieszkańców ideą projektu, spotkania poprzedzone były kampanią informacyjną (emisją artykułów sponsorowanych, wywiadów z ekspertami, rozmów przedstawicieli projektu emitowanych na antenie Radia Radom) oraz konferencją prasową na temat skali zaburzeń psychicznych i emocjonalnych dzieci i młodzieży w Radomiu w lokalnych środkach masowego przekazu. Aby informować na bieżąco o swojej działalności, organizatorzy stworzyli także własne kanały komunikacji: serwis internetowy psychologiczneinfo.pl oraz fanpage na Facebook’u.

Proces tworzenia Obywatelskiego Programu, opracowanie Organizatorów

Na pierwszym spotkaniu uczestnicy pracowali nad 3 obszarami tematycznymi: potrzebami i problemami środowiska lokalnego, pomysłami na zwiększenie świadomości na temat problemów psychicznych i emocjonalnych wśród nastolatków oraz pomysłami na działania bezpośrednio w szkołach. Na kolejnych: nad wypracowaniem celów programu, przygotowaniem ankiety skierowanej do uczniów, nauczycieli, poradni psychologiczno – pedagogicznych oraz propozycji konkretnych działań z uzasadnieniem. Pomiędzy kolejnymi spotkaniami zespołu, organizatorzy zorganizowali badanie, którym poddane zostały działające na terenie Radomiu 33. placówki oświatowe oraz 3 Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne

Efekty procesu

Dzięki społecznemu zaangażowaniu i kilkumiesięcznej pracy ludzi z różnych środowisk, w wyniku spotkań powstała pełna, rzetelna diagnoza lokalnego, radomskiego podwórka oraz zbiór pomysłów na wspólne działania wyrażonych w Obywatelskim Programie Promocji Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży. Wymiernym efektem realizowanego projektu jest również serwis informacyjny psychologiczneinfo.pl, który jest źródeł wartościowych treści na temat dobrostanu psychicznego dzieci i młodzieży

Wśród kilkudziesięciu pomysłów ujętych w Programie znalazły się m.in. organizacja cyklicznego, miejskiego wydarzenia plenerowego z okazji Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego, opracowanie standardu profesjonalnego, szkolnego gabinetu psychologa przyjaznego uczniom, uruchomienie Punktu Informacyjno-Edukacyjnego dla nastolatków i ich rodziców, wypracowanie systemu wsparcia dla przeszkolonych wolontariuszy świadczących tzw. pierwszą pomoc psychologiczną, czy szereg działań edukacyjnych skierowanych do placówek edukacyjnych.

Organizatorzy podjęli skuteczną, obywatelską inicjatywę uchwałodawczą, zbierając w ekspresowym tempie potrzebne 500 podpisów pod obywatelskim projektem uchwały przyjmującej Program do realizacji przez Miasto Radom oraz kierując opracowany Program pod obrady Rady Miejskiej w Radomiu, który po konsultacjach został przyjęty Uchwałą nr XCVII/926/2023 Rady Miejskiej z dnia 29 maja 2023 roku. W wyniku projektu powstał portal psychologiczneinfo.pl, który jest aktywny do dziś, będąc zbiorem wartościowych treści na temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży oraz bazą ośrodków / organizacji / ekspertów świadczących pomoc dzieciom i młodzieży w kryzysie psychicznym i emocjonalnym.Realizacja projektu zaowocowała także kolejnymi inicjatywami, m.in. uruchomieniem psychologicznego Punktu Informacyjno-Edukacyjnego w Radomiu, czy kolejnej próbie realizacji oddolnego programu – tym razem dla Powiatu Radomskiego.

Organizatorzy wyrazili nadzieję, że Program pozwoli jeszcze mocniej zaangażować lokalne środowiska w walkę ze skutkami zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży, będzie inspiracją dla środowiska organizacji pozarządowych do powstawania kolejnych oddolnych inicjatyw, a przede wszystkim – zachęci lokalne władze samorządowe do aktywniejszego działania w tym zakresie promocji zdrowia psychicznego radomskiej młodzieży.

Wyzwania

Kluczowym wyzwaniem dla Organizatorów, było zachęcenie mieszkańców i mieszkanki Radomia do społecznego, nieodpłatnego zaangażowania się w prace zespołu. Tym bardziej, że była to pierwsza tego typu inicjatywa, na dodatek nie firmowana przez lokalną administrację, tylko Stowarzyszenie, które dopiero nabywało doświadczenie w realizacji podobnych inicjatyw. Temat okazał się jednak na tyle ważny i angażujący, dla lokalnej społeczności, że na żadnym etapie nie stanowiło to problemu.

Drugim wyzwaniem był proces obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej: związana
z tym konieczność uzyskania minimum 500 podpisów pod gotowym projektem uchwały oraz przeprowadzenie procesu rozmów z przedstawicielami administracji publicznej, aby na jednej z Sesji Rady Miejskiej Program został przyjęty, stając się w tej sposób lokalną polityką publiczną. Pomimo wielu dystansujących się głosów na temat Programu, finalnie został on jednak przyjęty Uchwałą nr XCVII/926/2023 Rady Miejskiej z dnia 29 maja 2023 roku.

Źródła

1. 1. Otwarte spotkanie w sprawie zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży w Radomiu
      
      
   2. Teraz Twoja kolej! Podpisz się pod Obywatelskim Programem Promocji Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży w Radomiu
      
      
   3. Co dalej z obywatelskim programem promocji zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży?
      
      
   4. Można jeszcze poprzeć obywatelski projekt ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży
      
      
   5. Radom ma Obywatelski Program Promocji Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży
   6. Społecznicy wiedzą, jak pomóc młodzieży w kryzysie psychicznym. Teraz radni muszą zdecydować o pieniądzach na tę pomoc
      
   7. Zaburzenia emocjonalne wśród nastolatków- radomianie biorą sprawy w swoje ręce

Tekst został dla nas napisany przez Philippa Zalewskiego, członka zespołu Stowarzyszenia KAS Kombinat Aktywności Społecznej.

Tekst powstał w ramach projektu „Przestrzeń Praktyków Partycypacji” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.