Inne

Panel Obywatelski o Asystowanym Umieraniu

Rok realizacji: 2022 - 2023

Panel Obywatelski o Asystowanym Umieraniu (fr. La Convention Citoyenne sur la fin de vie) to kilkumiesięczny proces partycypacyjny, który zaangażował 184 francuskich obywateli i obywatelek w zmianę krajowych regulacji dotyczących eutanazji i asystowanego samobójstwa.

Esencja projektu

Organizatorzy	Economic, Social and Environmental Council (EESC), Francuska Komisja Etyki, inne francuskie instytucje rządowe
Realizatorzy	Economic, Social and Environmental Council (EESC)
Miejsce	Francja
Cel	Udzielić odpowiedzi na pytanie: ,,Czy model asystowanego umierania we Francji jest dostosowany do różnych sytuacji, czy powinno się wprowadzić do niego zmiany?” poprzez przedstawienie listy rekomendacji zmian do obecnego systemu.
Narzędzia	panel obywatelski; Spotkania obywateli i obywatelek z decydent(k)mi i ekspert(k)ami
Czas trwania	27 dni obrad rozłożonych na 4 miesiące
Budżet	Nieopublikowany, ale stanowi część rocznego budżetu EESC wynoszącego 4,2 milionów euro.

Kontekst

Oficjalne materiały promocyjne EESC

Panel Obywatelski został zainicjowany przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona po tym jak w 2022 roku Francuska Komisja Etyki opublikowała dokument rekomendujący zakazanie eutanazji i asystowanego samobójstwa. Rekomendacja ta odbiła się szerokim echem wśród społeczeństwa i wzbudziła głębokie kontrowersje, dlatego też zdecydowano się na wykorzystanie metody panelu obywatelskiego – narzędzia, które ułatwia poprawne określenie społecznych nastrojów na dany temat i konsensualne podjęcie decyzji [1].

Celem panelu było udzielenie odpowiedzi na pytanie premierki Francji, Élisabeth Borne: ,,czy model asystowanego umierania we Francji jest dostosowany do różnych sytuacji, czy powinno się wprowadzić do niego zmiany?”. Proces został zaplanowany i przeprowadzony przy ścisłej współpracy między EESC, Francuską Komisją Etyki i przedstawicieli i przedstawicielek instytucji państwowych. Komitet Organizujący panel składał się z: sześciu osób członkowskich EESC, dwóch osób członkowskich Francuskiej Komisji Etyki, dwóch osób zajmujących się partycypacją obywatelską, członka Krajowego Centrum Medycyny Paliatywnej i jednego filozofa. W Komitecie Organizującym znalazły się też dwóch panelistów z poprzedniego panelu obywatelskiego we Francji – Panelu Obywatelskiego o Zmianie Klimatu. Organizatorzy i organizatorki chcieli tym samym utrzymać pewną spójność i porządek między kolejnymi panelami. Do zadań Komitetu należało wypracowanie metodologii procesu przy jednoczesnym zachowaniu bezstronności wobec tematu Panelu. Co więcej, nad równością i transparentnością panelu czuwało specjalne, czteroosobowe Kolegium.

Opis procesu

Twitter, Emmanuel Macron

W panelu wzięło udział 184 losowo wybranych panelistów i panelistek pochodzących z każdego zakątka Francji (tylko jeden z uczestników musiał opuścić proces w trakcie jego trwania ze względu na trudną sytuację osobistą). Panelistów i panelistki wybrano uwzględniając czynniki takie jak ich: płeć, wiek, miejsce zamieszkania, zawód i wykształcenie. Ich zaangażowanie w panel polegało na udziale w 9 blokach spotkań przez 27 dni obrad między grudniem 2022 roku i kwietniem 2023 roku. Rekrutacja panelistów i panelistek polegała na użyciu systemu, który losował numery telefonu (85% z nich to numery telefonów komórkowych, a 15% telefonów stacjonarnych). Organizatorzy i organizatorki zapewnili wszystkim uczestniczkom i uczestnikom zwrot kosztów podróży, zakwaterowanie i wyżywienie podczas panelu, a osobom potrzebującym tego typu wsparcia – również opiekę nad dziećmi i wynagrodzenie.

Logotyp procesu

Prace zostały podzielone na trzy fazy. Pierwszą z nich były spotkania mające na celu poznanie się panelistów i panelistek oraz budowanie między nimi kultury porozumienia i wspólnej tożsamości. W fazie drugiej paneliści i panelistki obradowali i dyskutowali nad rekomendacjami zmian modelu asystowanego umierania we Francji. Paneliści i panelistki odbyli rozmowy z osobami lekarskimi i pielęgniarskimi oraz takimi, którzy zawodowo zajmują się bioetyką i filozofią. Zadbano również o obecność tych osób, które znajdują się w centrum kwestii medycyny paliatywnej – osób dotkniętych nieuleczalnymi chorobami. Panelistom i panelistkom przekazano materiały edukacyjne przygotowane wcześniej przez grupę ekspercką. Co więcej, każda osoba uczestnicząca mogła wnieść wniosek o spotkanie się z inną osobą ekspercką czy – według nich – istotną grupą, która nie była przewidziana przez organizatorów i organizatorki procesu. Trzecią fazą procesu była harmonizacja prac różnych grup roboczych oraz spisanie finalnego dokumentu ze wszystkimi rekomendacjami.

Efekt procesu

Twitter, Emmanuel Macron

Paneliści i panelistki wypracowali łącznie 67 rekomendacji, przy którym osiągnięto 92%-owy konsensus (3% zagłosowało przeciw, a 5% wstrzymało się od głosu). Obywatele i obywatelki zgodzili się, że model asystowanego umierania należy zreformować – opowiedziano się jednak za utrzymaniem legalnego statusu eutanazji i asystowanego samobójstwa. Finalny zestaw rekomendacji dotyka też takich kwestii jak: warunki, przy których przeprowadzenie eutanazji i asystowanego samobójstwa powinno być legalne, dostępność tych zabiegów, kwestie budżetowe, inwestycje w opiekę paliatywną, poprawa warunków pracy osób medycznych opiekujących się osobami nieuleczalnie chorymi, research i dalsze badania efektów eutanazji oraz lepsze informowanie społeczeństwa na temat podejmowanych przez rząd działań w tej kwestii.

Prezydent Emmanuel Macron zaprosił panelistów i panelistki do Pałacu Prezydenckiego, żeby osobiście odebrać raport ich pracy i podziękować im za ich zaangażowanie. Obiecał też wykorzystać rekomendacje Panelu przy proponowaniu własnej legislacji w lecie 2023 roku oraz zapowiedział organizację kolejnych paneli obywatelskich.

¹The Citizens’ Assembly Model, Ferojohn, s. 9-10.

Źródła

Tekst powstał w ramach projektu „Przestrzeń Praktyków Partycypacji” realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.