Planowanie partycypacyjne w Karpaczu

Esencja projektu

W jaki sposób efektywnie opracowywać lokalne strategie zarządzania zasobami wodnymi? Jak rozwiązywać istniejące problemy i zapobiegać ich powstawaniu w przyszłości, wzmacniając jednocześnie atmosferę dialogu i poczucie współautorstwa koncepcji, zwiększając w ten sposób szanse jej realizacji? Próby odpowiedzi na te pytania podjęło się Stowarzyszenie Centrum Rozwiązań Systemowych we współpracy z Urzędem Miasta Karpacza – realizując wspólnie od czerwca do grudnia 2010 serię warsztatów planowania partycypacyjnego gospodarki wodnej w Karpaczu.

Złożoność problemu zarządzania zasobami wodnymi w Karpaczu wynika z szerszego kontekstu: coraz liczniej pojawiających się turystów(co zwiększa zużycie wody), rosnących trudności związanych z dotychczasowymi ujęciami wody (przestrzałymi, a ponadto zlokalizowanymi na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego i obszarach Natura 2000), a także liczne doświadczenia powodziowe (od 1997 roku aż trzy duże fale powodziowe). Dlatego też władze gminy oraz inne zainteresowane sprawą osoby zaczęły zadać sobie pytania: co należy zrobić, aby zapewnić skuteczne dostawy wody? Jakie zasoby są do tego potrzebne? Jakie interesy wchodzą w grę? Jakie informacje, są potrzebne do zaplanowania skutecznych działań?

W celu odpowiedzi na te pytania, w ramach projektu „Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce” Centrum Rozwiązań Systemowych zorganizowało cykl czterech spotkań w gronie lokalnych grup interesariuszy. Ich celem jest zapoczątkowanie szerokiej współpracy umożliwiającej zebranie i usystematyzowanie wiedzy dotyczącej problemów, możliwości i prawdopodobnych scenariuszy rozwoju gospodarki wodnej w Karpaczu. Wspólny dialog miał na celu umożliwienie wszystkim uczestnikom identyfikację kluczowych uwarunkowań problematyki zasobów wodnych Karpacza oraz stworzenie na ich podstawie całościowego obrazu sytuacji w tym zakresie. Analiza powiązań przyczynowo-skutkowych oraz kluczowych zasobów będzie stanowić wstęp do wypracowania koncepcji zaspokojenia zapotrzebowania na wodę miasta Karpacza. Podczas spotkań zastosowano technikę planowania partycypacyjnego – jedno z narzędzi myślenia systemowego, umożliwiającego znalezienie wspólnego języka, tworzącego płaszczyznę, na której mogą się porozumiewać osoby z różnych branż, o różnym przygotowaniu, wykształceniu, poglądach i sposobie myślenia. Podejście systemowe jest niezbędne przy podejmowaniu tego typu inicjatyw, umożliwiając objęcie całości zagadnienia, a także dostrzeganie wzajemnego wpływu poszczególnych elementów.

Pierwszy warsztat z cyklu czterech odbył się w dniach 15 i 16 czerwca 2010 w Urzędzie Miasta Karpacza. W spotkaniu wzięli udział wszyscy „instytucjonalni” interesariusze: przedstawiciele urzędu miasta Karpacza, Karkonoskiego Parku Narodowego (KPN), Karkonoskiego Systemu Wodociągów i Kanalizacji (KSWiK), Stowarzyszenia Ochrony Krajobrazu i Architektury Sudeckiej (SOKiAS), Biura Projektowego SYNTECH oraz budowanego w Karpaczu Hotelu Gołębiewski. Przedstawienie informacji przez różnych interesariuszy pozwoliło na zebranie różnych punktów widzenia, a także wstępne nakreślenie całościowego obrazu bieżącej sytuacji. Następnie prowadzący spotkanie eksperci z Centrum Rozwiązań Systemowych zaprezentowali systemowe podejście do zarządzania zasobami wodnymi oraz uporządkowali i podsumowali zebraną na spotkaniu wiedzę. Druga część spotkania stanowiła już pracę warsztatową, podczas której uczestnicy przedstawiali swoje poglądy i odpowiedzi na pytania takie jak: jakie są przyczyny problemów z gospodarka wodną w Karpaczu? Jakie wstępne działania należałoby podjąć, aby móc podjąć skuteczną interwencję? Przedyskutowano możliwe modele współpracy oraz możliwe rozwiązania zwiększające podaż wody, w tym kształtowanie popytu na zasoby wodne wśród lokalnych mieszkańców oraz gości. Wszystkie zebrane czynniki i uwagi stworzyły razem pewną „mapę” zagadnień związanych z tym problemem. 16 czerwca 2010 odbyła się seria spotkań indywidualnych z interesariuszami zaangażowanymi w problematykę gospodarki wodnej, w celu zebrania od nich większej ilości informacji oraz uzyskania ich indywidualnej opinii w zakresie problematyki zasobów wodnych na tym obszarze. Indywidualna formuła spotkań bardzo często umożliwia pogłębienie zaufania pomiędzy prowadzącymi proces partycypacyjny a interesariuszami, co wzmacnia jakość wspólnej pracy. Pozwalają również na uzyskanie szczegółowych informacji od lokalnej społeczności, które uzupełniają całościowy obraz sytuacji analizowanej podczas wspólnych spotkań oraz poznanie ich punktów widzenia oraz możliwości podejmowania działań w celu wypracowania wspólnych rozwiązań.

Drugie warsztaty odbyły się 7 i 8 lipca 2010. Oprócz przedstawicieli instytucji obecnych na pierwszych warsztatach, udział wzięli również przedstawiciele Starostwa Powiatowego oraz Urzędu Gminy Szklarska Poręba, Nadleśnictwa Śnieżka oraz firmy Hydrotest. Tym razem na spotkaniu obecni byli również goście ze Szwecji (eksperci w dziedzinie gospodarowania zasobami wodnymi) Zaprezentowali oni perspektywę szwedzką na poruszaną problematykę oraz innowacyjne rozwiązania w zakresie zrównoważonej gospodarki wodnej. Ich wystąpienia oraz różnice pomiędzy doświadczeniem szwedzkim a polskimi realiami zapoczątkowały ożywioną dyskusję, która również pomogła wydobyć wiele informacji i poglądów interesariuszy, stanowiących cenny wkład w projektowanie możliwości zapewnienia wody dla Karpacza. Jednakże oprócz wsparcia dialogu pomiędzy interesariuszami i porządkowania dostępnych informacji, warsztat miał na celu również przygotowania do opracowania bilansu zasobów wodnych Karpacza, który stanowi pierwszy krok do dokładnej analizy sytuacji wyjściowej.

Obecnie eksperci Centrum Rozwiązań Systemowych opracowują bilans wodny rejonu Karpacza oraz analizują możliwe warianty działań w zakresie zapewnienia wody dla mieszkańców miasta i odwiedzających go turystów. W październiku odbędzie się kolejne, trzecie z serii czterech spotkań, na którym zaprezentują wyniki swojej pracy. Spotkanie będzie jednocześnie wstępem do planowania konkretnych rozwiązań przez lokalnych interesariuszy. Wnioskując po ich dotychczasowym zaangażowaniu i chęci dialogu, mimo różnic w poglądach, można myśleć optymistycznie o przyszłym wyniku tego procesu.

Warsztaty są realizowane w ramach projektu „Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce”, prowadzonego przez Centrum Rozwiązań Systemowych oraz Fundację Sendzimira.

[na podst. materiałów własnych CRS]