Zapraszamy do zapoznania się z nową publikacją Fundacji im. Stefana Batorego pt. „Budżet Obywatelski w Polsce”, której autorami są Dariusz Kraszewski i Karol Mojkowski. Wydany w marcu 2014 roku raport podsumowuje wiedzę o tej metodzie włączania mieszkańców w decydowanie o miejskich wydatkach. Tekst dostępny w zakładce „Publikacje” na naszym portalu.

Jak zwiększyć wpływ mieszkańców na przestrzeń miejską, jednocześnie dbając o jej dobry i harmonijny rozwój? Przed takimi dylematami muszą często stawać miejscy włodarze i urzędnicy, szczególnie ci odpowiedzialni za planowanie przestrzenne i partycypację obywatelską. Niestety, nieraz słyszymy, że „mieszkańcy nie dorośli do partycypacji” lub że niektóre sprawy muszą pozostać domeną ekspertów – architektów, inżynierów, a mieszkańcy muszą uszanować fachowe ekspertyzy i strategie.

W lipcu 2012 roku sekretarz miasta stołecznego Warszawy Marcin Wojdat udzielił wywiadu, w którym stwierdził, że zarówno społeczeństwo, jak i urzędnicy „nie dorośli” do udziału mieszkańców w podejmowaniu decyzji o mieście. Argumentował, że mieszkańcy nie czują się odpowiedzialni za miejsce, w którym żyją. Nie posiadają również wymaganej wiedzy, by brać czynny udział w zarządzaniu miastem: Nie chodzi o to, żeby w ogóle nie stosować mechanizmu partycypacyjnego, ale trzeba umieć się nim posługiwać i umieć się samoograniczać. Przy obecnym poziomie świadomości społeczeństwa na temat zarządzania miastem takim jak Warszawa jest to niemożliwe[1]. Rok później prezydent Hanna Gronkiewicz-Waltz bez wcześniejszych zapowiedzi ogłosiła wprowadzenie budżetu partycypacyjnego we wszystkich dzielnicach Warszawy i przekazała na ten cel 25 milionów złotych.

Konsultacje społeczne to ostatnio działanie dość popularne. Do tej pory postulowane i organizowane głównie przez organizacje pozarządowe, teraz coraz częściej podejmowane przez samorządy, które do ich przeprowadzenia zobowiązane są przez różne przepisy. Konsultacje społeczne zaczynają jednak organizować też instytucje prywatne, czego przykładem mogły być te zorganizowane przez PKO BP w sprawie warszawskiej „Rotundy”.

W artykule o konsultacjach społecznych w planowaniu przestrzeni pokazałem historyczne przykłady rozwiązań w zarządzaniu miastem, które budziły w czasie powstawania opór, a potem przyniosły wymierne korzyści wszystkim mieszkańcom. Warto zwrócić tu szczególną uwagą na rolę osób, które są w stanie patrzeć szerzej na rozmaite problemy miast, czyli ekspertów.