Voice & vote – wznieśmy się ponad konsultacje społeczne

Inicjatywa regionalna „Voice & vote – wznieśmy się ponad konsultacje społeczne” była realizowana przy wsparciu finansowym Funduszu Aktywni Obywatele, programu finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG i Funduszy Norweskich 2014–2021, organizowanej przez Fundację Stocznia, poświęconej poznawaniu metod deliberatywnych w procesach partycypacyjnych. Zaproszenie kierowaliśmy przede wszystkim do grantobiorców z krajów-beneficjentów Funduszy EOG, ale także do wszystkich zainteresowanych tematem. Stworzyliśmy przestrzeń do wymiany wiedzy oraz porównania doświadczeń i perspektyw z różnych krajów.  

Ostatnie lata przyniosły międzynarodową dyskusję na temat wyzwań związanych z włączaniem mieszkańców w procesy decyzyjne: jak zadbać o większą różnorodność uczestników i możliwość wybrzmienia różnych poglądów? Jak uzyskać jakościowe wnioski? Jak podejmować trudne i kontrowersyjne tematy w coraz bardziej spolaryzowanym społeczeństwie?

W poszukiwaniu nowych metod samorządy i organizacje społeczne zaczęły sięgać po metody wykorzystujące losowanie, dbające o reprezentatywność, dłuższy proces, włączenie deliberacji opartej na wiedzy eksperckiej*. Stosowane są więc panele, narady czy sądy obywatelskie. Widzimy, że to droga bez odwrotu. Unia Europejska przyjęła wręcz obowiązek włączania panelu obywatelskiego do procesu tworzenia ważnych zmian prawnych i ich implementację kilka razy w roku.

Chcieliśmy poszukać i wymieniać się wiedzą na temat dobrych, zaawansowanych procesów deliberacyjnych, które prezentują bardziej złożone metody. Jako takie traktujemy procesy takie jak:

• panele obywatelskie, które wykorzystują losowy dobór próby (w celu stworzenia grupy uczestników odpowiadającej populacji), wsparcie ekspertów przedstawiających dane i deliberację jako narzędzie lepszej dyskusji,
• bardziej złożone, długotrwałe procesy, takie jak sądy i narady obywatelskie, które również wykorzystują randomizację, deliberację i wsparcie ekspertów.

Co już się wydarzyło?

Webinar – 29 czerwca 2023

Podczas spotkania przedstawiliśmy dobre praktyki i porozmawialiśmy o pierwszych refleksjach związanych z wyzwaniami lokalnymi w krajach, w których realizowane są Fundusze EOG.

Zobacz prezentację z webinaru: część 1 (wprowadzenie) i część 2 (dobre praktyki)

Desk research – lipiec–sierpień 2023

Przez wakacje zbieraliśmy opisy procesów deliberacyjnych z obszaru wsparcia Funduszu Aktywni Obywatele. Interesowały nas procesy:

• korzystające z metod losowania/uzyskiwania reprezentatywności grupy,
• zawierające część edukacyjną oraz deliberacyjną,
• wydłużone w czasie,
• angażujące osoby uczestniczące,
• kończące się werdyktem.

Więcej o definicji i przykładach przeczytasz tutaj i dowiesz się z naszego czerwcowego webinaru. O wybranych procesach będziemy rozmawiać podczas wydarzenia w Warszawie.

Możesz pobrać publikację tutaj!

Dwudniowe wydarzenie – 18 –19 września 2023, Warszawa

 Spotkanie poświęcone deliberacyjnym procesom partycypacyjnym, odbyło się 18–19 września w Marzycielach i Rzemieślnikach. Domu Innowacji Społecznych przy ul. Brackiej 25 w Warszawie.

Celem spotkania było przede wszystkim poznanie przykładów procesów z obszaru wsparcia Programu Aktywni Obywatele i wymiana doświadczeń. Podczas spotkania stworzyliśmy przestrzeń do wspólnej refleksji nad kształtem tych procesów i ich wpływem na praktyki demokratyczne w poszczególnych państwach oraz nad rozwiązaniami, które przynoszą najlepsze efekty, jeśli chodzi o jakość rozmowy na tematy publiczne. Miała miejsce także część przeznaczona na sieciowanie i budowanie relacji.

Porozmawialiśmy m.in. o:

• panelach obywatelskich, w tym o ogólnopolskiej naradzie obywatelskiej o kosztach energii, panelu obywatelskim nt. zmian klimatu w słowackim mieście Trnava i panelu obywatelskim w węgierskim mieście Érd,
• naradach obywatelskich, w tym o naradach obywatelskich o klimacie czy Debacie Poleskiej o górnictwie,
• sądach obywatelskich, w tym o sądzie obywatelskim w dzielnicy Újbuda w Budapeszcie.

Na spotkanie zaprosiliśmy przede wszystkim organizacje, które są Grantobiorcami ACF z krajów-beneficjentów, zajmujące się procesami partycypacyjnymi i szukaniem metod pogłębionej, jakościowej rozmowy na tematy publiczne, ale też wszystkie osoby zainteresowane tą tematyką. 

Spotkanie odbyło w języku angielskim.

Prezentacje ze spotkania (w wersji angielskiej):

• How can the mini-public’s experience support the renewal of the decision-making process of representative institutions? Presentation of the results of the research – Joanna Podgórska-Rykała
• Reresentation and sortition – Simone Klint

• Into the rules of deliberative processes – How to do it? Education part – Mateusz Wojcieszak

• Diving into practice. First wave: citizens’ assembly –  Eva Bordos, Maria Jagaciak, Natalia Novakova, Karel Kolář

• Diving into practice. Second wave: citizens’ councils – Mateusz Wojcieszak, Agnieszka Duda-Jastrzębska, Tadeusz Mincer

• Diving into practice. Third wave: citizens’ juries – Agnes Janka Gyor, Kacper Lubiewski

• Voice & Vote – main presentation 
• Notes from the meeting

Nasi partnerzy

Nasza inicjatywa realizowana jest we współpracy z:

• ACF Czech Republic,
• The Participatory Factory, Czech Republic,
• ACF Estonia,
• VouliWatch, Greece,
• ACF Lithuania,
• ACF Poland,
• Regional ACF Poland,
• ACF Portugal.

Wszystkie wydarzenia w ramach Inicjatywy były realizowane w języku angielskim.

Wydarzenie było częścią inicjatywy regionalnej realizowanej przy wsparciu finansowym Funduszu Aktywni Obywatele, programu finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG i Funduszy Norweskich 2014–2021.

* W celu lepszego zrozumienia tematu odwołaliśmy się do publikacji OECD „Catching the deliberative wave”. Rozumieją oni falę jako proces, w którym: Władze publiczne wszystkich szczebli coraz częściej zwracają się do zgromadzeń obywatelskich, ław przysięgłych, paneli i innych reprezentatywnych procesów deliberacyjnych w celu rozwiązania złożonych problemów politycznych, począwszy od zmian klimatycznych, a skończywszy na decyzjach dotyczących inwestycji infrastrukturalnych. Zwołują one grupy osób reprezentujących szeroki przekrój społeczeństwa na co najmniej jeden pełny dzień – a często znacznie dłużej – aby uczyć się, dyskutować i opracowywać wspólne rekomendacje, które uwzględniają złożoność i kompromisy wymagane do rozwiązania wieloaspektowych kwestii publicznych. Chcielibyśmy stworzyć przestrzeń do wymiany wiedzy, porównywania różnych krajów i perspektyw oraz uczenia się od siebie nawzajem na poziomie europejskim (zorientowanym na kraje beneficjentów Funduszy EOG) i sprawdzenia, czy i jak my, w naszych krajach, łapiemy deliberacyjną falę.