Wydział Partycypacji: jak organizacje wzmacniały siebie, by działać skuteczniej – cz. II
W pierwszej części naszego podsumowania opowiadaliśmy o tym, czym jest Wydział Partycypacji i jakie cele mu przyświecają, tj. wzmacnianie organizacji poprzez rozwijanie ich kompetencji i eksperymentowanie z różnymi formami włączania społeczności w procesy partycypacyjne. Pokazaliśmy wtedy pierwsze przykłady działań zrealizowanych dzięki minigrantom, które, choć niezwykle różnorodne, łączyła wspólna ambicja stawania się lokalnymi liderami i liderkami partycypacyjnymi.
W tej części przyglądamy się kolejnym 16 ciekawym inicjatywom, które odpowiadały na potrzeby rozwojowe swoich zespołów i społeczności. To działania skupione zarówno na komunikacji i edukacji, jak i tworzeniu nowych przestrzeni współpracy, testowaniu narzędzi czy budowaniu partnerstw. Każdy z opisanych projektów wnosi unikalny wkład w rozwój partycypacji obywatelskiej w regionie i każdy jest przykładem, jak wiele mogą osiągnąć lokalni praktycy i praktyczki przy odpowiednim wsparciu.
Komunikacja z odbiorcami i odbiorczyniami działań (i nie tylko)
Projekt „Porozmawiajmy” zrealizowany przez Stowarzyszenie Adelfi był przykładem pracy skierowanej przede wszystkim ku wnętrzu organizacji – tj. zrozumieniu własnych potrzeb i dynamiki zespołu. W ramach inicjatywy przeprowadzono dwa warsztaty z zakresu komunikacji i języka włączającego dla zespołu, a także szkolenie z facylitacji graficznej dla kilku pracowników. Te działania pozwoliły nie tylko na poprawę jakości codziennej współpracy, ale także na wspólne wypracowanie ujednoliconego języka w rozmowach z klientami klientkami oraz odbiorcami i odbiorczyniami działań stowarzyszenia.
W przypadku Stowarzyszenia ATD Czwarty Świat kluczowym wyzwaniem było wzmocnienie kompetencji zarówno kadry, jak i liderów i liderek lokalnych mających doświadczenie ubóstwa i wykluczenia społecznego. Projekt zakładał cykl szkoleń z komunikacji bez przemocy (NVC) oraz facylitacji – i objął aż 28 osób z Warszawy i Kielc. Celem było umożliwienie pełniejszego i pewniejszego udziału w życiu obywatelskim oraz w procesach decyzyjnych. Zajęcia skupiały się nie tylko na nauce technik, ale również na budowaniu poczucia sprawczości i zaufania do własnego głosu wśród członków i członkiń zespołu. Uczestnicy i uczestniczki zdobywali praktyczne umiejętności, takie jak aktywne słuchanie czy wyrażanie potrzeb, co przekłada się dziś na skuteczniejsze działania w organizacji – również na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Dzięki projektowi „Rozwój PR Fundacji SOC TECH LAB w zakresie partycypacji cyfrowej”, organizacja ta wyraźnie zaznaczyła swoją obecność jako lider w tym mało rozpoznanym jeszcze temacie. Kluczowym działaniem było stworzenie profesjonalnej strategii komunikacji we współpracy z agencją marketingową, a także uruchomienie czteroodcinkowego cyklu webinarów pod nazwą „Narzędziownik Partycypacji Cyfrowej”. Projekt pozwolił nie tylko uporządkować działania wizerunkowe, ale również otworzyć nowe kanały współpracy z samorządami i innymi organizacjami pozarządowymi. Dodatkowym efektem było powołanie do życia Magazynu SOC TECH LAB – internetowego medium poświęconego cyfrowym formom współdecydowania.
Fundacja Think Tank Miasto postanowiła skupić się na dość wymagającym obszarze partycypacji, jakim jest komunikacja z projektantami i projektantkami, architektami i architetkami oraz urbanistami i urbanistkami. Zespół fundacji, przy wsparciu ekspertki ds. PR, stworzył spójną strategię komunikacji oraz zestaw materiałów edukacyjno-promocyjnych, które mają ułatwić dialog między organizacjami obywatelskimi a środowiskiem projektowym. Powstały m.in. film typu „explainer”, broszura w języku angielskim oraz artykuły. Równolegle zespół przeszedł intensywne szkolenia z zakresu myślenia wizualnego, flipowania i komunikacji na LinkedIn – co przełożyło się na lepszą prezentację wiedzy w czasie prowadzonych przez fundację warsztatów i szkoleń.
Rozwój partycypacyjnego portfolio
Działania “BoMiasto” miały przede wszystkim charakter promocyjno-edukacyjny, ale ich efekty przekroczyły ramy jednorazowego wydarzenia. Organizacja, dotąd skupiona głównie na tematach ekologicznych i antysmogowych, poszerzyła swoje pole działania o tematykę partycypacyjną i społeczną. W ramach projektu powstały podcasty, debaty i teksty publikowane na portalu Śląska Opinia i w mediach społecznościowych – adresowane nie tylko do dorosłych, ale także do młodych odbiorców. Ważnym elementem procesu była próba sieciowania organizacji z Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, co, jak podkreślają sami członkowie BoMiasto, dało impuls do kolejnych projektów.
Projekt „Partycypacyjny Bursztynek – Mocniejsi Razem” zrealizowany przez Fundację Wspierania Rozwoju Dzieci i Rodzin “Bursztynek” był klasycznym przykładem działania łączącego diagnozę społeczną z budowaniem lokalnego kapitału społecznego. Organizacja ta przeprowadziła szereg warsztatów, spotkań i sondaży, których celem było rozpoznanie potrzeb społeczności powiatu wieluńskiego i wspólne wypracowanie strategii działania. W efekcie powstał raport diagnostyczny, który stanowi dziś dokument strategiczny dla samorządów i NGO-sów w regionie. „Zobaczyliśmy, jak dużo zależy od nas i że naprawdę mamy coś do powiedzenia” – mówili uczestnicy i uczestniczki. Projekt przyniósł też realne zmiany: powstała koalicja na rzecz wsparcia osób z niepełnosprawnością, a samorządy otworzyły się na wspólne planowanie działań.
Fundacja Emma w ramach projektu „Wspólny skwer – wspólna decyzja” przeprowadziła swój pierwszy proces konsultacji społecznych dotyczący uporządkowania przestrzeni publicznej wokół Centrum Aktywności Lokalnej DuoSfera. Projekt miał charakter pilotażowy, ale przeprowadzony został z dużą dbałością o jakość procesu i włączenie interesariuszy i interesariuszek: od mieszkańców i mieszkanek, przez rady osiedli, po przedstawicieli i przedstawicielki urzędu miejskiego. Fundacja wzbogaciła również swój „wózek partycypacyjny”, mobilne narzędzie do prowadzenia konsultacji, o elementy personalizacji i graficznej identyfikacji. Projekt pokazał, jak wiele można osiągnąć poprzez otwarty dialog z sąsiadami i sąsiadkami oraz jak cenne jest budowanie wizerunku organizacji jako profesjonalnego partnera w rozmowie o przestrzeni wspólnej.
Fundacja Geko poprzez realizację projektu skoncentrowała się na wzmocnieniu swojej pozycji w obszarze partycypacji obywatelskiej oraz na budowaniu rozpoznawalności wśród samorządów regionu opolskiego. Ważnym działaniem było zorganizowanie I Jesiennego Seminarium Partycypacyjnego, które stało się okazją do sieciowania i wymiany doświadczeń między lokalnymi władzami a ekspertami z całej Polski. Równolegle uruchomiono stronę internetową, która pełni funkcję repozytorium wiedzy i narzędzia do dalszej promocji działań fundacji. Co istotne, seminarium pozwoliło na zaprezentowanie się Fundacji jako partnera samorządu lokalnego w zakresie konsultacji społecznych.
Podobną strategię obrał Instytut Spraw Obywatelskich, który w swoim projekcie skoncentrował się na wzmacnianiu poczucia wpływu mieszkańców i mieszkanek czterech gmin woj. łódzkiego na kształtowanie polityk lokalnych. Kluczowym narzędziem były minifora praktyków i praktyczek partycypacji, podczas których przedstawiciele i przedstawicielki władz, lokalni liderzy i liderki oraz NGO-sy wspólnie konsultowali programy współpracy z JST. Ważnym elementem projektu było także podnoszenie kompetencji wewnętrznych instytutu: 21 pracowników i pracowniczek oraz wolontariuszy i wolontariuszek wzięło udział w szkoleniach prowadzonych przez ekspertki, które dzieliły się doświadczeniem z budowania partnerstw i wdrażania narzędzi partycypacji. Dzięki temu projekt wzmocnił nie tylko lokalne społeczności, ale także potencjał organizacyjny Instytutu w zakresie wspierania dialogu obywatelskiego.
Edukacja społeczności lokalnej oraz wzmacnianie własnych kompetencji
Projekt zrealizowany przez Stowarzyszenie Pogranicze stanowił przykład świadomej, dwutorowej pracy nad partycypacją: skierowanej zarówno do mieszkańców, jak i do własnego zespołu. Cztery lokalne warsztaty z młodzieżą oraz seniorami i seniorkami z powiatu lubańskiego pozwoliły nie tylko przedstawić narzędzia partycypacji, ale przede wszystkim umożliwiły realne spotkanie pokoleń z przedstawicielami władz samorządowych. Uczestnicy i uczestniczki, zwłaszcza młodzież, podkreślali, że nigdy wcześniej nie mieli okazji otwarcie rozmawiać z decydentami o problemach swojego miasta. Równolegle trwała ścieżka rozwojowa dla członków zespołu – szkolenia z facylitacji graficznej, wystąpień publicznych i design thinking-u, pozwoliły na zbudowanie zestawu kompetencji przydatnych przy organizacji podobnych procesów w przyszłości.
Komitet Obrony Demokracji w projekcie „ABC współpracy lokalnej” skupił się na wewnętrznych szkoleniach dla regionalnych grup stowarzyszenia, by podnieść ich kompetencje w zakresie partycypacji lokalnej, komunikacji i zarządzania projektami. Uczestnicy z Kielc, Lublina, Jeleniej Góry i Wrocławia zdobyli wiedzę o warunkach współpracy z samorządami, sposobach monitorowania ogłoszeń i konkursów, a także o możliwościach udziału w konsultacjach społecznych i ciałach dialogu. Szkolenia pozwoliły przeanalizować wcześniejsze wyzwania, zaplanować ich korektę oraz lepiej dopasować działania do terminarza samorządowego. Ważnym efektem było także zacieśnienie współpracy międzyregionalnej.
Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych w projekcie „DecydujMY! Czym skorupka za młodu nasiąknie” postawiło na łączenie młodzieży z Pomorza z nowo wybranymi radnymi dzielnicowymi, aby wspólnie uczyć się partycypacji i współdecydowania o sprawach społeczności lokalnych. Projekt rozwijał się poprzez cykl warsztatów i udział w targach młodzieżowych, a następnie w ramach Pomorskiego Forum Partycypacji Młodych, które stało się platformą wymiany doświadczeń i praktycznego uczenia się metod obywatelskiego zaangażowania. Działania wpisywały się w szerszy kontekst wprowadzania edukacji obywatelskiej do szkół i odpowiadały na potrzebę uczenia młodych ludzi świadomego uczestnictwa w życiu publicznym.
Projekt „Mapa Drzew Krakowa – Społeczna Inwentaryzacja Drzew narzędziem Zielonej Partycypacji” Fundacji Przestrzeń do życia był przykładem działania, które łączy aktywizm na rzecz środowiska z edukacją obywatelską. Fundacja zrekrutowała 12 wolontariuszy i wolontariuszek i przeszkoliła ich w zakresie inwentaryzacji, ochrony i opieki nad drzewami. Dzięki szkoleniom online i warsztatom terenowym uczestnicy nauczyli się pracować z Mapą Drzew oraz prowadzić edukację środowiskową w swoich dzielnicach. Projekt szybko przekroczył swoje pierwotne ramy: uczestnicy i uczestniczki planują kolejne działania, a model liderów dzielnicowych zaprezentowany podczas spotkania w Krzeszowicach wzbudził zainteresowanie organizacji z innych regionów Polski. W ten sposób Mapa Drzew stała się narzędziem nie tylko ochrony przyrody, ale też budowania lokalnych wspólnot zaangażowanych w działania na rzecz zielonego miasta.
Projekt „Porozmawiajmy” był dla zespołu Stowarzyszenia Aktywizacji Młodych szansą na rozwój kompetencji oraz na zatrzymanie się i zdefiniowanie własnej tożsamości. Wyjazd integracyjno-szkoleniowy, opracowanie strategii działania na lata 2025–2029, warsztaty i nowe kursy sprawiły, że organizacja nie tylko poszerzyła grono członków i członkiń, ale także znacząco zwiększyła skalę i bezpieczeństwo swoich działań. Projekt ten jest świadectwem, że młodzieżowe organizacje potrzebują nie tylko pasji, ale też solidnego zaplecza: strategii, zasobów i przestrzeni do wspólnej refleksji. Jak podkreślają sami członkowie i członkinie SAM: „W codziennym pędzie działania dla innych, tak bardzo potrzebowaliśmy chwili, by skoncentrować się na sobie. To doświadczenie dodało nam energii i motywacji do dalszej pracy”.
Stowarzyszenie Jesteśmy Razem zrealizowało projekt, którego celem było powołanie nowego podmiotu, Kooperatywy Mosty Perspektyw, skupiającego lokalne NGO-sy z trzech powiatów. Kooperatywa powstała jako związek stowarzyszeń, a jej zadaniem jest sieciowanie organizacji, wspólne rozwiązywanie problemów oraz ubieganie się o dotacje na działania w regionie. Procesowi towarzyszyły konsultacje i spotkania z ekspertami, które pozwoliły rozwiać wątpliwości co do właściwej formy prawnej i zabezpieczenia interesów członków. Projekt obejmował także spotkania informacyjne i warsztaty z organizacjami pozarządowymi, mieszkańcami i samorządami, co wzmocniło lokalną świadomość znaczenia partycypacji społecznej. Dzięki minigrantowi zwiększono widoczność inicjatywy i uruchomiono fanpage „Mosty Perspektyw” z materiałami promującymi ideę kooperatywy, a także zbudowano sieć kontaktów, w którą włączyli się zarówno lokalni liderzy, jak i burmistrzowie.
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) skoncentrowało się natomiast na wzmocnieniu udziału lokalnych społeczności Karpat w procesach decyzyjnych dotyczących ochrony przyrody. Kluczowym elementem było szkolenie na temat Planów Urządzania Lasu (PUL), które wyposażyło mieszkańców i mieszkanki w praktyczne narzędzia do uczestnictwa w konsultacjach i wpływania na kształt dokumentów regulujących gospodarkę leśną. Równolegle organizacja budowała swoją obecność w regionie – m.in. poprzez udział w festiwalu w Cisnej, prowadzenie stoiska informacyjnego i zajęć edukacyjnych, a także nawiązanie kontaktów z decydentami i lokalnymi NGO-sami.
***
Dziękujemy wszystkim organizacjom, które wzięły udział w obu edycjach Wydziału Partycypacji, za Waszą determinację, pracę i gotowość do uczenia się razem z innymi. Z uznaniem patrzymy na Wasze osiągnięcia i z ciekawością obserwujemy, jak dalej rozwijacie się, poszukując nowych ścieżek i inspiracji. Kibicujemy Wam w budowaniu dobrych praktyk, wzmacnianiu swojego potencjału i roli liderów działań partycypacyjnych w regionach, w których działacie. Do zobaczenia na partycypacyjnym szlaku!
Wydział Partycypacji to realizowany przez Fundację Stocznia program skierowany do organizacji pozarządowych, które działają w obszarze partycypacji obywatelskiej. Jego celem jest podniesienie kompetencji merytorycznych i funkcjonalnych tych organizacji, zwłaszcza w kontekście terenów, na których działają oraz na terenach peryferyjnych. Partycypacja obywatelska rozumiana jest w kontekście programu jako aktywne uczestnictwo obywateli w procesie podejmowania decyzji dotyczących spraw, które mają wpływ na ich życie jako członków i członkinie społeczności. Ta definicja wywodzi się z praktyki Fundacji w zakresie prowadzenia działań partycypacyjnych, którą szczegółowo opisujemy na naszej stronie internetowej. Program Wydział Partycypacji realizujemy, dostrzegając także jego związek z wartościami Unii Europejskiej: praworządnością, demokracją, prawami człowieka i równością; wierzymy, że partycypacją obywatelską urzeczywistnia je w relacjach z obywatelami.
„Wydział partycypacji” jest częścią programu PROTEUS koordynowanego przez Transatlantic Foundation. Program dofinansowany ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
wróć do aktualności
